Leki, które mogą szkodzić embrionowi i płodowi

Wesprzyj naszą pracę na Go Fund Me. Dziękujemy!

Niemal wszystko, co przyjmuje przyszła mama, przenika do organizmu rozwijającego się embrionu i płodu. Niektóre substancje mogą szkodzić. Alkohol, tytoń i narkotyki w ciąży są absolutnie zabronione. Ale także leki mogą mieć niekorzystne działanie, włączając te dostępne bez recepty i… niektóre witaminy. 

To, czy dana substancja zaszkodzi, zależy zarówno od tego, co za lek przyjmuje ciężarna, jak i jego dawka, czas podawania (okres ciąży) oraz stopień przenikania danego leku przez łożysko.

„W wyniku podania nieodpowiednio dobranych leków może dojść do poronienia, a także do uszkodzenia zarodka czy płodu. Rodzaj powstałej wady jest uzależniony od okresu ciąży, w jakim nastąpiło narażenie dziecka na teratogenne (uszkadzające embrion i płód – przyp. red.) działanie leku. W pierwszych dniach po zapłodnieniu mogą wystąpić zaburzenia doprowadzające do poronienia. Sytuacje takie często występują w przypadku leków stosowanych w chorobach przewlekłych, na przykład niektórych zlecanych w padaczce. Leki teratogenne podane w późniejszym okresie ciąży także mogą uszkodzić rozwijający się płód i prowadzić do powikłań rozwojowych mogą to być wewnątrzmaciczne zahamowanie wzrostu płodu, obumarcie płodu lub wady rozwojowe” – napisała położna Urszula Piskorska, jedna z laureatek ostatniej edycji konkursu Położna na Medal w krótkim poradnikowym artykule na temat substancji o potencjale uszkodzenia embrionu i płodu.

Przy czym warto w kontekście padaczki zastrzec, że właśnie z uwagi na działania uboczne leków przeciwpadaczkowych kobiety z tą chorobą mogą zachodzić w ciążę i doczekać się zdrowego potomstwa, ale lepiej ciążę zaplanować i pod opieką neurologa i ginekologa zmodyfikować leczenie jeszcze przed zajściem w ciążę.

Rodzice

Trzy mity o diecie w ciąży

Każda kobieta planująca ciążę powinna dodatkowo suplementować kwas foliowy i przyjmować go po zajściu w ciążę – zapobiega to poważnym wadom cewy nerwowej u płodu.

Urszula Piskorska we wspomnianym artykule przypomina podział leków na kilka grup w zależności od tego, jak działają na rozwijające się dziecko:

• Grupa A – leki, które nie wykazują działania teratogennego na płód, mogą być stosowane w czasie ciąży – są to preparaty mineralne i witaminowe przeznaczone dla kobiet w ciąży, leki stosowane w chorobach tarczycy;
• Grupa B – leki, których działanie teratogenne nie zostało do końca poznane u ludzi, badania prowadzone na zwierzętach nie wykazały działania teratogennego na rozwijający się płód. Do tych leków należą m.in. paracetamol, peniciliny, leki p/zapalne, metronidazol, cefalosporyny i inne;
• Grupa C – leki, które podawane są tylko w razie konieczności, ponieważ w badaniach przeprowadzonych na zwierzętach wykazały działanie teratogenne na płód. Do tej grupy należą m.in.: amikacyna, papeweryna, dihydralazyna, kwas acetylosalcylowy, aspiryna, kodeina i inne;
• Grupa D – leki teratogenne, które są podawane w przypadku zagrożenia życia matki oraz w przypadku leczenia chorób przewlekłych, na przykład tetracykliny, atenolol i inne;
• Grupa X – leki, które przyjmowane w ciąży wykazują silne działanie teratogenne, nie powinny być podawane kobietom planującym ciążę oraz ciężarnym. Do leków tych należą: danazol, leki hormonalne np. stosowane w antykoncepcji doustnej.

Witaminy nie zawsze bezpieczne w ciąży

Witaminy wydają się preparatami bezpiecznymi, ale tak nie jest, zwłaszcza jeśli chodzi o te rozpuszczalne w tłuszczach. W ciąży to zastrzeżenie jest szczególnie ważne, dlatego zażywanie jakichkolwiek suplementów diety i witamin należy uzgodnić z lekarzem prowadzącym.

Urszula Piskorska wskazuje na przykład, że nadmiar witaminy A może doprowadzić do zniekształcenia kości twarzoczaszki, rozszczepu podniebienia, wad serca, wad układu moczowo-płciowego, zaś witaminy D skutkować zaburzeniami rozwoju umysłowego u dziecka.

Rodzice

FAS: tego można w 100 proc. uniknąć

– Bardzo ważna jest edukacja przyszłych mam i kobiet ciężarnych, aby przyjmowały leki po uzgodnieniu z lekarzem w celu uniknięcia powikłań. Przyjmowane leki muszą być bezpieczne, żeby nie stanowiły zagrożenia dla zdrowia matki i dziecka – podkreślają specjaliści.

Odżywianie w ciąży ma wielkie znaczenie

Czynnikiem teratogennym może być także pożywienie i jego ilość – niedożywienie powoduje, że mózg płodu ma mniejszą objętość, pojawia się niedorozwój narządów wewnętrznych, co może skutkować powstawaniem wad wrodzonych. Otyłość zaś może przyczynić się do rozwoju tej choroby u dziecka w przyszłości.

Produkty, których należy unikać w ciąży:

• surowe i niedopieczone mięso, np. befsztyk krwisty lub półkrwisty, tatar
• wędliny surowe i dojrzewające, np. szynka parmeńska, salami, kindziuk
• niepasteryzowane mleko i przetwory z niego przygotowane, np. oscypek, bundz, feta
• sery pleśniowe, np. brie, camembert, roquefort, gorgonzola
• surowe lub niedogotowane jajka, np. kogel-mogel, lekko ścięta jajecznica
• słodkie napoje gazowane
• słodziki
• żywność typu fast-food oraz posiłki instant (zupki w proszku, sosy w proszku).

Należy pamiętać, aby owoce i warzywa przed zjedzeniem dokładnie umyć i nie spożywać nigdy produktów żywnościowych, gdy upłynęła data ważności do spożycia.

mw, zdrowie.pap.pl

Źródło: 
Dominika Wnęk: Jak powinna się odżywiać kobieta w ciąży, portal Medycyna Praktyczna

Materiały prasowe po konkursie „Położna na Medal”