Jak Bruksela zamienia portfel w narzędzie kontroli, czyli gotówka w kajdanach

We wrześniu eurokraci zadecydują o czymś, co może zmienić życie mieszkańców strefy euro w sposób, którego nie przewiduje się w folderach promocyjnych Europejskiego Banku Centralnego. Cyfrowe euro – brzmi nowocześnie, innowacyjnie, wręcz technologicznie seksownie. W rzeczywistości jednak to kolejny krok w stronę systemu, w którym obywatel przestaje być właścicielem swoich pieniędzy, a staje się jedynie użytkownikiem cyfrowego zapisu kontrolowanego przez centralny komputer w Brukseli lub we Frankfurcie.

Paschal Donohoe, jako przewodniczący Eurogrupy zapowiedział, że „ważne decyzje” w tej sprawie zapadną jesienią, choć wspomina o wrześniu. Szefowa EBC Christine Lagarde od dawna marzy, by euro stało się globalnym rywalem dolara. Nie mówi się jednak głośno o tym, że cyfrowa wersja tej waluty będzie miała jedną fundamentalną różnicę od gotówki – będzie w pełni śledzona, monitorowana i – w razie potrzeby – blokowana.

Bruksela próbuje nas uspokoić – łżąc, że cyfrowe euro „nigdy nie zastąpi gotówki”. Słyszeliśmy już podobne obietnice – o tym, że internet miał być wolny od cenzury, a telefony „nigdy nie będą narzędziem inwigilacji”. Każdy, kto zna logikę instytucji unijnych, wie, że „nigdy” oznacza „do czasu, aż wymyślimy pretekst, by zrobić inaczej”.

Cyfrowe euro pozwoli rządom i bankom centralnym ustalać limity wydatków, wprowadzać negatywne stopy procentowe, a nawet „wygaszać” środki, które nie zostaną wydane w określonym czasie. Twoje oszczędności staną się niczym mleko w lodówce – z datą ważności ustaloną przez polityków. W teorii ma to zapobiegać kryzysom, w praktyce – daje władzom narzędzie do sterowania zachowaniami obywateli, czyli całkiem jak w grze komputerowej.

Banknoty i monety są anonimowe. Kiedy płacisz gotówką, to ty decydujesz, komu i za co. Cyfrowe euro zmienia to w centralnie zarządzany system transakcji, w którym każdy zakup – od kawy po książkę – zostanie odnotowany w cyfrowym rejestrze. W imię „bezpieczeństwa” i „walki z praniem pieniędzy” władze będą mogły śledzić każdy ruch twojego portfela.

Paschal Donohoe mówi o „cyfrowej przyszłości waluty” jak o nieuniknionym etapie rozwoju. Ale warto zadać pytanie: dla kogo to jest przyszłość? Dla obywatela, który traci prywatność, czy dla instytucji, które zyskują pełną kontrolę? W Chinach cyfrowe juany połączone z systemem punktów społecznych już dziś decydują o tym, czy ktoś może kupić bilet na pociąg. Europa idzie w tym samym kierunku – tylko na razie w białych rękawiczkach i z uśmiechem Lagarde w tle.

Cyfrowe euro nie jest innowacją finansową – jest innowacją w dziedzinie zarządzania ludźmi. To cyfrowe kajdany, które mają wyglądać jak złoty zegarek. Jeśli pozwolimy, by weszły do powszechnego użycia, kolejnym krokiem będzie stopniowe ograniczanie gotówki, aż wreszcie zostaniemy z jedną opcją – cyfrową walutą, którą można nam w każdej chwili odebrać.

Minister Donohoe, a to przecież ten sam, który zarządza irlandzkimi finansami, twierdzi, że to projekt, nad którym pracują „od wielu lat”. Nic dziwnego – projektowanie systemu, w którym można jednocześnie zabierać pieniądze i udawać, że się je daje, wymaga czasu. My mamy jeszcze chwilę, by powiedzieć „nie”. Bo kiedy cyfrowe euro stanie się faktem, odwrócenie tego procesu będzie tak samo możliwe, jak odzyskanie prywatności po instalacji kamer w każdym pokoju.

Bogdan Feręc

Źr. Independent

Photo by Paris Bilal on Unsplash