Cena za sumienie? Irlandia ryzykuje ochłodzenie stosunków z USA w imię praw człowieka

Czy ustawa o terytoriach okupowanych doprowadzi do zerwania więzi z Ameryką?

Czy to początek końca „specjalnych relacji” między Irlandią a Stanami Zjednoczonymi? Czy Zielona Wyspa zapłaci cenę za próbę konsekwentnej postawy moralnej w polityce zagranicznej? Gdy projekt ustawy o terytoriach okupowanych (Occupied Territories Bill, OTB) wraca do irlandzkiego parlamentu, zza Atlantyku napływają wyraźne sygnały ostrzegawcze, a wraz z nimi – groźba poważnych konsekwencji gospodarczych i dyplomatycznych.

Grupa 17 amerykańskich kongresmenów i kongresmenek, z inicjatywy republikańskiej deputowanej z Nowego Jorku Claudii Tenney wystosowała list do nowo mianowanego sekretarza skarbu USA Scotta Bessenta. Apelują w nim o rozważenie dodania Irlandii do listy krajów uczestniczących w bojkotach wobec „zaprzyjaźnionych narodów” – w tym przypadku Izraela. Co to oznacza w praktyce? Potencjalne sankcje, restrykcje dla amerykańskich firm działających w Irlandii, a nawet obowiązek szczegółowego raportowania działań biznesowych na szkodę kraju uznawanego za sojusznika USA.

Przyczyną kontrowersji jest wspomniana ustawa OTB, która zakłada zakaz importu towarów i usług z izraelskich firm znajdujących się na terytoriach okupowanych – w tym Judei, Samarii, Wzgórz Golan, Wschodniej Jerozolimy i Strefy Gazy. Projekt ponownie znalazł się na ścieżce legislacyjnej dzięki wsparciu irlandzkiego ministra spraw zagranicznych i handlu, Simona Harrisa. W czerwcu przedstawił on projekt Radzie Ministrów, a następnie trafił on do prac komisji spraw zagranicznych Oireachtas, która sporządziła przedlegislacyjny raport.

Harris otwarcie przyznał, że Irlandia jest jedynym krajem, który zdecydował się na tak jednoznaczną legislacyjną inicjatywę w tej sprawie. – To dość samotna pozycja, ale jestem przekonany, że jest to głos w imieniu irlandzkiego narodu wobec działalności o charakterze ludobójczym – powiedział.

List kongresmenów odnosi się bezpośrednio do paragrafu 999 Kodeksu Podatkowego USA z 1986 roku, który sprzeciwia się uczestnictwu obywateli USA w zagranicznych bojkotach wobec krajów uznanych za sojusznicze. Ich zdaniem, ustawa OTB wpisuje się w globalny ruch BDS (Bojkot, Wycofanie Inwestycji, Sankcje), którego celem jest ekonomiczna izolacja Izraela – i jako taka powinna zostać potraktowana jako niedozwolony międzynarodowy bojkot.

W liście czytamy:

„Taka polityka nie tylko promuje dyskryminację ekonomiczną, ale także stwarza niepewność prawną dla amerykańskich firm działających w Irlandii”.

Podpisani apelują do Departamentu Skarbu USA, aby „dokonał oceny, czy działania Irlandii kwalifikują się jako uczestnictwo lub zachęta do międzynarodowego bojkotu”. Jeżeli odpowiedź będzie twierdząca – Irlandia może trafić na listę podmiotów bojkotujących, co pociągnie za sobą konieczność egzekwowania przepisów podatkowych wobec amerykańskich podmiotów gospodarczych prowadzących interesy na wyspie.

Zwolennicy ustawy nie zamierzają się wycofywać. Wicepremier Simon Harris przyznał, że irlandzka inicjatywa może stać się wzorem dla innych krajów europejskich. Jego zdaniem działania legislacyjne Irlandii są odpowiedzią na milczenie i pasywność Unii Europejskiej wobec naruszeń praw człowieka ze strony Izraela, co wynika choćby z opinii doradczej Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości (MTS). Harris zwraca uwagę na fakt, że Irlandia już wcześniej dołączyła do grupy dziesięciu państw apelujących do Komisji Europejskiej o prawne zbadanie legalności handlu z izraelskimi osiedlami. – „Byłoby o wiele lepiej, gdyby Europa podjęła w tej sprawie wspólne działania” – podkreślił.

Również przewodniczący Komisji Spraw Zagranicznych Oireachtas John Lahart ostro skomentował międzynarodową presję na Irlandię. – Reputacja naszego kraju została zniesławiona. Jesteśmy oczerniani i zastraszani za nasze stanowisko w sprawie Strefy Gazy. Nie możemy milczeć – powiedział.

Jeśli ustawa zostanie przyjęta – prawdopodobnie jeszcze tej jesieni – konsekwencje mogą być wielowymiarowe:

• Gospodarcze:
  Amerykańskie firmy mogą zredukować działalność w Irlandii, aby uniknąć kar i problemów podatkowych wynikających z paragrafu 999. Nowe inwestycje mogą zostać zamrożone, a istniejące działalności ograniczone.
• Dyplomatyczne:
  Irlandia może stracić uprzywilejowaną pozycję w kontaktach z USA, zwłaszcza jeśli republikańska większość w Kongresie będzie kontynuować twardy kurs wobec ruchów BDS.
• Wizerunkowe:
  Irlandia może stać się symbolem europejskiej odwagi lub – z perspektywy USA – politycznej brawury i nieodpowiedzialności.

Dla wielu Irlandczyków odpowiedź brzmi: tak. Nie chodzi tylko o Palestynę, ale o zasadę, że prawa człowieka nie mogą być towarem handlowym. W świecie zdominowanym przez wielkie interesy Irlandia może chcieć zapisać się w historii jako kraj, który wbrew presji, nie zawahał się postawić moralnych granic. Ale pozostaje pytanie: czy cena za to sumienie nie okaże się zbyt wysoka? Czy Irlandia jest gotowa poświęcić część swojej relacji ze Stanami Zjednoczonymi – historycznym, kulturowym i gospodarczym sojusznikiem – w imię praw człowieka na Bliskim Wschodzie?

A może to właśnie ten moment, w którym Europa powinna wreszcie przestać chować się za frazesami i dołączyć do Irlandii, zanim będzie za późno? Czy to koniec głębokiej współpracy obu krajów? A może początek nowej, trudniejszej, ale uczciwszej ery w relacjach transatlantyckich?

Bogdan Feręc

Źr. Independent

Photo by Abdullah Konte on Unsplash