Von der Leyen – na muszce centrystów. Parlament stawia budżetowe ultimatum

Ursula von der Leyen rozpoczęła walkę o swój największy projekt: wieloletni budżet European Commission na lata 2028–2034, lecz już zebrała ostrzeżenie od czterech grup w Parlamencie Europejskim. Jak wynika z projektu listu do Komisji, do którego dotarło POLITICO, centroprawica, socjaliści, liberałowie i zieloni grożą odrzuceniem kluczowej części budżetu, jeśli ich warunki nie zostaną uwzględnione.

Projekt listu wzywa Komisję Europejską do „gruntownej rewizji” propozycji budżetowej przedstawionej w lipcu. Chodzi o system „planów krajowych”, czyli ideę, by dotacje dla rolnictwa i regionów, czyli około połowa całego budżetu UE, były połączone w jeden potężny fundusz zarządzany przez państwa członkowskie.
Grupy w PE twierdzą, że:

• model ten pomija ich kluczowe postulaty i nie może służyć jako podstawa negocjacji;
• system scentralizowanego zarządzania funduszami regionów osłabi rolę samorządów i podważy politykę spójności.

Jeśli Komisja nie zgodzi się na zmiany, list ostrzega, że zostanie wniesiona rezolucja o odrzuceniu tej części budżetu w trakcie sesji plenarnej rozpoczynającej się 12 listopada.

Von der Leyen prezentując budżet jako „strategiczny”, „elastyczny” i zdolny sprostać kryzysom XXI wieku, proponuje jednocześnie rozwiązania, które budzą głęboki sprzeciw. Jej propozycje obejmują m.in. natychmiastowe przekierowanie funduszy rolniczych i regionalnych do puli zarządzanej bardziej centralnie. Jednak jak zauważają prawodawcy, to nie rewolucja dla regionów, tylko przejęcie władzy nad nimi:

„Komisja tworzy ›Hunger Games‹ sytuację, w której regiony i miasta muszą konkurować o kawałek z zamkniętego pojemnika funduszy”.  Stwierdzenie, że chodzi o „zachowanie przepustowości” funduszy i o „elastyczność” wobec kryzysów, brzmi dziś jak uprzejme zaklęcie dla czegoś, co w rzeczywistości oznacza mniej demokracji, mniej kontroli parlamentarnej i mniej wpływu ze strony regionów.

Kiedy Komisja mówi, że nowy budżet to „bardziej strategiczny i elastyczny” układ, trzeba zadać pytanie: strategiczny dla kogo? I elastyczny w czyim interesie? Budżet o wartości około 2 bilionów euro wywołuje alarmy, że jednocześnie napędzana jest centralizacja władzy, przy jednoczesnym marginalizowaniu tradycyjnych beneficjentów UE, więc rolników, regionów peryferyjnych, samorządów lokalnych.

Wiedzieć trzeba, że decyzje dotyczące budżetu UE wpływają na to, gdzie trafiają pieniądze: do infrastruktury, rozwoju regionów, rolnictwa, szkolnictwa wyższego, ochrony środowiska. Kiedy model zostaje przestawiony tak, że główną rolę przejmują rządy krajowe i Komisja, a regiony tracą grunt pod nogami, to nie tylko kwestia techniczna – to kwestia wpływu, władzy i demokracji w UE.
Groźba odrzucenia kluczowej części budżetu to nie tylko ostrzeżenie dla von der Leyen, ale alarm dla całego mechanizmu decyzyjnego w Unii. Jeżeli Parlament skutecznie zablokuje część wydatków, a Komisja będzie upierać się przy swoim, możemy być świadkami paraliżu budżetowego, co odbije się negatywnie na wszystkich członkach UE.

*

Z listy wnioskuję, że Ursula von der Leyen znalazła się pod ostrzałem centrystów z Parlamentu Europejskiego, a nie dlatego, że proponuje mniej pieniędzy, ale dlatego, że proponuje inny sposób ich podziału i inny system kontroli. Jej plan może wyglądać jak ambitna wizja, ale w praktyce jest wizją mniej przejrzystą, mniej partycypacyjną i bardziej skoncentrowaną w centrum. Jeśli rzeczywiście nie przyjmie wniosków grup tych parlamentarnych, możemy być świadkami jednego z najpoważniejszych kryzysów budżetowych w historii UE. I to nie z powodu braku środków, ale z powodu braku woli kompromisu, decyzyjności oraz Ursuli von der Leyen.

Bogdan Feręc

Źr. Politico

Photo by 𝕡��𝕨𝕤 𝕒𝕟𝕕 𝕡𝕣𝕚𝕟𝕥𝕤 on Unsplash