Ustępujący prezydent Michael Daniel Higgins – jego trwałe dziedzictwo

Michael Daniel Higgins zaprzysiężony został na dziewiątego prezydenta Republiki Irlandii w 2011 roku, a w tym czasie konsekwentnie realizował ideę swojej „prezydentury transformacji”, łącząc świat polityki z głębokim etosem społecznym i kulturalnym. Jego kadencja, o czym należy pamiętać, naznaczona była zarówno kryzysem gospodarczym, jak i znaczącymi kamieniami milowymi dyplomatycznymi, które trwale zmieniły postrzeganie tego urzędu w Irlandii.

Wizerunek prezydenta Higginsa zyskał na autentyczności dzięki obecności jego żony Sabiny, którą określał jako swoją „opokę”. Para często pojawiała się razem na oficjalnych wydarzeniach, prezentując się jako zgrany duet i wprowadzając do oficjalnej rezydencji Áras an Uachtaráin atmosferę domowego ciepła.

Szczególną popularność, a wręcz uwielbienie zyskały trzy berneńskie psy pasterskie prezydenta: Misneach, Bród i Síoda. Zwierzęta te podbiły serca narodu, towarzysząc prezydentowi podczas oficjalnych spotkań i stając się nieformalnymi ambasadorami dobrej woli Irlandii. Śmierć Bróda w 2023 roku wywołała niezwykłą „falę wsparcia” dla prezydenta, co świadczyło o emocjonalnym zaangażowaniu społeczeństwa w jego życie prywatne. Ten łagodny i ludzki wizerunek publiczny, uosabiany przez psa u boku, stał się także inspiracją dla wielu twórców, czego dowodem są np. popularne herbatniki i książki dla dzieci „Michael Tea Higgins”. Kontrastuje to z często oschłą i spolaryzowaną retoryką polityczną obecną na świecie.

Higgins objął urząd w 2011 roku, w krytycznym momencie najnowszej historii Irlandii, a początek jego kadencji zbiegł się z pierwszym rokiem programu pomocowego UE i MFW, w obliczu wysokiego bezrobocia i emigracji. Prezydent od razu zaakcentował społeczną solidarność, dobrowolnie rezygnując z niemal jednej czwartej swojego wynagrodzenia, kontynuując trend zapoczątkowany przez jego poprzedniczkę w reakcji na recesję.

Kryzys finansowy wymagał również od niego pilnych działań. W 2013 roku Higgins musiał przerwać wizytę państwową we Włoszech, aby powrócić do kraju i podpisać ustawę dotyczącą likwidacji Irish Bank Resolution Company (IBRC). Choć wprowadzone środki oszczędnościowe były konieczne, doprowadziły do publicznych protestów. Prezydent osobiście doświadczył sprzeciwu: w 2015 roku podczas wizyty w szkole w Finglas pod Dublinem, gdzie został skonfrontowany z protestującymi wykrzykującymi obelgi, co było rzadkim i głośnym epizodem niezadowolenia skierowanym bezpośrednio pod adresem głowy państwa.

Jego pierwsza kadencja przyniosła szereg kluczowych momentów w historii relacji Irlandii z Wielką Brytanią. W kwietniu 2014 roku Higgins stał się pierwszym prezydentem Irlandii, który odbył wizytę państwową do Wielkiej Brytanii i było to wydarzenie o historycznym znaczeniu, podkreślone jego przemówieniem w Westminsterze oraz toastem na zamku Windsor. Podróż ta została przez niego opisana jako „bardzo widoczny znak ciepła i dojrzałości relacji między naszymi krajami”.

Jednak Higgins potrafił też utrzymać polityczną niezależność urzędu, więc w 2016 roku wycofał się z uroczystej kolacji w Belfaście z okazji stulecia Powstania Wielkanocnego. Jego decyzja wynikała z braku ponadpartyjnego poparcia dla wydarzenia i miała na celu uniknięcie wciągnięcia urzędu prezydenckiego w spory polityczne. Podobnie postąpił w 2021 roku, odrzucając zaproszenie na nabożeństwo między społecznościami z okazji stulecia powstania Irlandii Północnej, uważając, że wydarzenie to nie było politycznie neutralne.

Higgins zasłynął z tego, że nie bał się mówić otwarcie, co czasami wywoływało krytykę. Pod koniec 2016 roku wywołał kontrowersje, nazywając po śmierci byłego prezydenta Kuby Fidela Castro „gigantem wśród światowych przywódców”. Prezydent odrzucił wówczas twierdzenia, że ignoruje kwestie praw człowieka, uznając krytykę za „nie do utrzymania i nieuzasadnioną”.

W 2018 roku, podczas pierwszej od 40 lat wizyty papieża Franciszka w Irlandii Higgins osobiście przekazał głowie Kościoła katolickiego informację o gniewie Irlandczyków, którzy w dzieciństwie padli ofiarą molestowania ze strony duchownych. Publicznie krytykował też politykę wewnętrzną, nazywając sytuację mieszkaniową w Irlandii „naszą wielką, wielką porażką” w 2022 roku, co zostało natychmiast podjęte przez opozycję. W 2024 roku stał się również ostrym krytykiem wojny w Strefie Gazy, co wywołało spór z ambasadą Izraela w Dublinie po zarzutach o ujawnienie listu z życzeniami dla nowego prezydenta Iranu.

Ponadto, w czasie pandemii COVID-19 skrytykował użycie słowa „cocooning” (w odniesieniu do izolacji osób starszych), nazywając je „infantylnym”. W 2021 roku wyraził również swoje zaniepokojenie w Oireachtas w związku z dużą liczbą skomplikowanych i pilnych ustaw przesyłanych do jego biura do szybkiego podpisu, co zostało uznane przez taoiseacha za „uzasadnione” i przyczyniło się do zwołania nadzwyczajnego posiedzenia obu izb irlandzkiego parlamentu.

Mimo wcześniejszych sugestii, że nie będzie ubiegał się o ponowny wybór, Higgins ogłosił swoją kandydaturę na drugą kadencję w 2018 roku. Startując jako niezależny, ale ciesząc się poparciem partii Fine Gael, Fianna Fail i Labour, zdecydowanie wygrał, zdobywając 55 procent głosów.

Pod koniec drugiej kadencji jego stan zdrowia stał się publicznie widoczny. W lutym 2024 roku, w wieku 82 lat, prezydent spędził ponad tydzień w szpitalu z powodu łagodnego udaru. Po tym wydarzeniu jego publiczne wystąpienia stały się rzadsze, a później widziano go, jak poruszał się przy pomocy dwóch lasek. Mimo to, jego głos w kwestiach społecznych i etycznych pozostał silny i niezmiennie ważny dla narodu.

*

Na zakończenie można jedynie dodać, że prezydent Michael D. Higgins cieszył i cieszy się dużym szacunkiem mieszkańców Zielonej Wyspy, a i pamiętany będzie przez długie lata. Wypada też podziękować za te wspólne lata, które obfitowały w ważne i dramatyczne niekiedy wydarzenia.

Bogdan Feręc

Źr. Breaking News

Fot. Facebook – PresidentIRL