Uwaga – w upał trudniej się myśli
Zbyt wysokie temperatury pogarszają zdolności poznawcze – wskazują badania. Cierpi m.in. czas reagowania czy prędkość przetwarzania informacji. Najsilniej odczuwają to osoby starsze. Jak sugerują naukowcy, zmiany są na tyle wyraźne, że mogą wpływać na wydolność w pracy.
Mózgi seniorów lubią temperaturę pokojową
Eksperci z Hinda and Arthur Marcus Institute for Aging Research – organizacji działającej przy Harvard Medical School – donieśli niedawno o ważnym dla seniorów odkryciu dotyczącym okresu letniego. Jak zauważyli, u starszych osób wyraźnie spadają zdolności poznawcze, gdy temperatura w domu wyjdzie poza pewien margines – od 20 do 24 st. C. Gdy będzie o 4 stopnie za zimno albo za gorąco, ryzyko kłopotów z uwagą rośnie aż dwukrotnie – zauważyli naukowcy. Przez cały rok przyglądali się oni możliwościom poznawczym grupy niespełna 50 ochotników w wieku od 65 lat i temperaturom, w jakich przebywali.
„Nasze odkrycia pokazują, jak ważne jest zrozumienie sposobów, na jakie czynniki środowiskowe, w tym temperatura pomieszczeń, wpływają na zdrowie poznawcze osób starszych” – zwraca uwagę dr Amir Baniassadi, główny autor badania. „Praca ta ujawnia, jak bardzo potrzebne są interwencje z zakresu zdrowia publicznego i polityki mieszkaniowej, które będą uwzględniać odporność klimatyczną osób starszych. W obliczu rosnących globalnych temperatur, zapewnienie dostępu do pomieszczeń z kontrolowaną temperaturą będzie kluczowe dla ochrony ich funkcji poznawczych” – podkreśla.
Sjesta lepszym pomysłem na upał niż klimatyzacja
W krajach południowych, których klimat odznacza się wysokimi temperaturami, praktykowana jest sjesta. Zdaniem australijskich naukowców to doskonałe prozdrowotne rozwiązanie na dramatyczne skutki upału, także te długofalowe. Mało tego – zdecydowanie lepsze niż klimatyzacja.
Próba tego badania nie była duża, ale do podobnych wniosków dochodzą inne zespoły. Na przykład na podobne zależności wskazało badanie opisane na łamach „Scientific Reports”, oparte na danych pochodzących z uznanego na świecie projektu Chinese Longitudinal Healthy Longevity Survey (CLHLS). Według uzyskanych wyników, na każdy dodatkowy 1 st. C w średniej miesięcznej temperaturze następował ogólny spadek zdolności poznawczych przeciętnie o 0,48 punktu w 30-punktowej skali Mini Mental Status Examination (MMSE).
Upały a depresja
Inne badanie oparte danych również z uznanego na świecie projektu China Health and Retirement Longitudinal Study (CHARLS) pokazało wpływ temperatur na pracę intelektu w ogólnej populacji.
W projekcie badawczym przedstawionym w tym roku na łamach magazynu „Archives of Public Health” wykorzystano informacje na temat ponad 6,5 tys. osób oraz odpowiednie dane pogodowe. W tym przypadku wyniki także pokazały, że ekspozycja na wysoką temperaturę powietrza jest znacząco i negatywnie powiązana ze zdolnościami poznawczymi.
Naukowcy zauważyli przy okazji, że przynajmniej częściowo w powstawaniu opisanego efektu pośredniczyły zaburzenia nastroju. Otóż okazało się, że większa liczba dni z wysokimi temperaturami korelowała z wyższym ryzykiem wystąpienia depresji, która to zdaniem naukowców obniżała zdolności intelektualne.
Uwaga na depresję u seniorów!
Rozpoznawanie depresji jest u osób starszych utrudnione. Czasem trudno ocenić, czy objawy wynikają z depresji czy zaburzeń otępiennych. Niezwykle niebezpieczne jest też dość powszechne przekonanie społeczne, że starość łączy się z przygnębieniem i smutkiem.
„Ekspozycja na wysokie temperatury była istotnie powiązana z obniżeniem funkcji poznawczych, przy czym w tym związku częściowo może pośredniczyć nasilenie depresji. Odkrycie to ma istotne znaczenie dla kształtowania publicznej polityki mającej na celu ograniczenie wpływu wysokich temperatur na zdrowie psychiczne” –podsumowują rezultaty badacze.
Nawet krótkotrwały pobyt w upale szkodzi
Zespół z prestiżowego chińskiego Tsinghua University odkrył tymczasem więcej szczegółów co do zależności między upałem i pracą intelektu. Naukowcy wykorzystali dane dotyczące ponad 50 tys. ochotników obserwowanych przez 8 lat w ramach China Family Panel Study. Wyniki pokazały, po pierwsze, że na pogorszenie zdolności poznawczych wpływa zarówno długotrwała, jak i krótkotrwała ekspozycja na zbyt wysokie temperatury.
Narażenie na temperaturę powyżej 32 st. C trwające krócej niż godzinę powodowało spadek funkcji poznawczych o niecały 1 proc. Przy długim wystawieniu na niekorzystne warunki termiczne różnica była dużo większa. W ujęciu całorocznym, 10-procentowy wzrost udziału godzin, w których temperatura przekraczała 32 st. C w ciągu ostatnich dwóch lat, powodował pogorszenie funkcji poznawczych prawie o 10 proc.
Jednocześnie okazało się, że bardziej cierpiały osoby z chłodniejszych regionów. W ich przypadku zanotowany spadek wynosił ponad 15 proc., podczas gdy wśród mieszkańców ciepłych obszarów – niecałe 6,5 proc. Ponadto naukowcy zauważyli różnice wiekowe oraz związane z płcią. Jak można się spodziewać, bardziej cierpiały osoby starsze niż młode. Jednak okazało się też, że w upałach gorzej radzą sobie mężczyźni niż kobiety.
Mężczyzn boli bardziej
Mężczyźni odczuwają przewlekły ból bardziej dotkliwie niż kobiety. A to dlatego, że każda z płci inaczej pamięta wcześniejsze bolesne doświadczenia.
„Nasze wyniki wykazały, że ekstremalnie wysokie temperatury wiążą się z obniżeniem funkcji poznawczych w skali godzinowej, dziennej i rocznej. Można to traktować jak ostrzeżenie mówiące, że w kontekście zmian klimatycznych ludzie powinni podejmować skuteczniejsze działania w celu ochrony swoich zdolności poznawczych” – uzyskane przez siebie rezultaty podsumowują naukowcy.
Przy wysokiej temperaturze cierpi wydajność w pracy
Z kolei autorzy analizy badań opublikowanej na łamach „Tijdschrift voor Psychiatrie” zajęli się wpływem temperatury na zdolności poznawcze w miejscu pracy. Interesował ich szczególnie zawód psychiatry, ale wyniki można z pewną ostrożnością odnieść także do innych zawodów.
Badacze donoszą, że mimo niejednoznaczności wyników dało się zauważyć kilka negatywnych efektów. Czas reakcji i szybkość przetwarzania informacji były najbardziej wrażliwymi funkcjami poznawczymi, jeśli chodzi o reakcję na podwyższoną temperaturę otoczenia. Wyższe funkcje, takie jak rozumowanie logiczne i abstrakcyjne, okazały się bardziej odporne.
Naukowcy informują, że zakres temperatur sprzyjających optymalnemu funkcjonowaniu poznawczemu mieścił się między 22 i 24 st. C.
Po zawale możliwy spadek funkcji poznawczych
Jest dodatkowy powód, dla którego warto dbać o zdrowe serce i układ krążenia – naukowcy odkryli, że u osób, które doznały zawału, szybciej dochodzi do spadku zdolności poznawczych niż u tych, którzy go nie mieli. To kolejne ustalenia wykazujące, że zdrowie układu krążenia i zdrowie mózgu są powiązane, a chroniąc układ krążenia, chronimy mózg.
Temperatury powyżej 24 st. C mogą negatywnie wpływać na funkcjonowanie poznawcze w miejscu pracy. Ponieważ szczególnie dotknięte są szybkość reakcji i tempo przetwarzania informacji, może to mieć wpływ na pracę psychiatry podczas podejmowania kluczowych decyzji. Jednak ze względu na ograniczoną wiarygodność ekologiczną uwzględnionych badań, jednoznaczne wnioski pozostają trudne do sformułowania” – piszą naukowcy.
Jedno jest pewne. Jeśli jest zbyt gorąco, warto, na ile to możliwe, zadbać o komfort termiczny, szczególnie gdy od sprawności intelektualnej zależy bezpieczeństwo własne lub innych osób.
Photo by Musemind UX Agency on Unsplash
