Czy darmowy GP dla wszystkich to marzenie ściętej głowy?

Bezpłatna opieka lekarza rodzinnego dla każdego mieszkańca Irlandii – jeszcze niedawno wydawało się, że ten cel może być w zasięgu ręki. Jednak najnowszy raport opublikowany przez Instytut Badań Ekonomicznych i Społecznych (ESRI) rysuje dużo mniej optymistyczną wizję przyszłości. Zamiast powszechnego dostępu do darmowych usług GP, Irlandię może czekać poważny kryzys kadrowy i wzrost kolejek.

Wnioski z raportu są jasne: nawet przy umiarkowanym tempie starzenia się społeczeństwa i wzroście populacji do około 6,3 miliona w 2040 roku, kraj będzie potrzebował od 943 do 1211 dodatkowych lekarzy rodzinnych, aby sprostać rosnącemu zapotrzebowaniu. Tymczasem już dziś wiele regionów – zarówno miejskich, jak i wiejskich – cierpi na niedobór lekarzy GP, co wydłuża czas oczekiwania i ogranicza dostępność wizyt.

Obietnice rządu dotyczące rozszerzenia bezpłatnego dostępu do GP – np. na dzieci do 12. roku życia – to krok we właściwym kierunku, ale też potencjalna pułapka. Jak wynika z raportu, samo rozszerzenie bezpłatnej opieki na wszystkich zwiększyłoby zapotrzebowanie na lekarzy rodzinnych o około 8%, a na pielęgniarki ogólne aż o 18%. W praktyce mogłoby to doprowadzić do zatorów w systemie, jeśli nie pójdzie za tym radykalne zwiększenie liczby personelu. Już dziś w Irlandii pracuje około 3928 lekarzy pierwszego kontaktu, a liczba konsultacji wynosi ponad 19 milionów rocznie. Do 2040 r. ta liczba może sięgnąć nawet 25 milionów, co oznacza wzrost o ponad 30%. Jeszcze dynamiczniej rośnie zapotrzebowanie na konsultacje pielęgniarskie – nawet o 36% w ciągu 15 lat.

Służba zdrowia reaguje – liczba miejsc na szkoleniach dla GP wzrosła z 259 w 2022 r. do 286 w 2023 r., a w ubiegłym roku na czteroletni program szkoleniowy przyjęto aż 350 osób. To pozytywny sygnał, jednak eksperci twierdzą, że nadal może być za mało, by nadążyć za wzrostem popytu.

Adiunkt badawcza ESRI dr Sheelah Connolly podkreśla, że „znaczący przyszły wzrost zapotrzebowania na usługi GP będzie głównie napędzany przez rosnącą populację i starzenie się społeczeństwa”. Żeby sprostać temu wyzwaniu, potrzebne będą nie tylko większe inwestycje w edukację i szkolenia medyczne, ale też zmiana całego modelu organizacji opieki podstawowej – w tym silniejsze wsparcie dla pielęgniarek rodzinnych oraz szersze wykorzystanie technologii, np. telemedycyny. Odpowiedź na to brzmi: tak, ale nie dla wszystkich i nieprędko.

Model powszechnego dostępu do bezpłatnych usług lekarza rodzinnego wymagałby nie tylko dodatkowych miliardów euro rocznie, ale też ogromnych nakładów kadrowych. W obecnych warunkach kadrowych i demograficznych, pełne zniesienie opłat za wizytę u GP dla całej populacji mogłoby się okazać krokiem w stronę zapaści systemu – chyba że rząd zdecyduje się na rewolucyjne zmiany.

Dla wielu pacjentów 50–70 euro za wizytę to dziś bariera, która skutecznie opóźnia zgłoszenie się do lekarza. Ale z drugiej strony – zbyt szybkie i bezrefleksyjne wprowadzenie „darmowego GP” bez rozbudowy całego systemu może zakończyć się jeszcze większym chaosem.

Marzenie o darmowym lekarzu rodzinnym dla każdego nie umarło – ale wymaga czasu, strategii i ogromnych inwestycji. Jednak dopóki Irlandia nie rozwiąże problemu niedoboru kadr, nie odciąży obecnych praktyk i nie zmieni podejścia do organizacji opieki zdrowotnej, pozostanie właśnie tym: marzeniem.

Bogdan Feręc

Źr. Independent

Photo by Online Marketing on Unsplash