CIA na zakręcie historii: Kiedy szpieg nie może znaleźć szpiega

Jeszcze nie tak dawno CIA, czyli Centralna Agencja Wywiadowcza uchodziła za niekwestionowanego giganta w świecie wywiadu. Agencja, której już same trzy litery skrótu budziły respekt w każdym zakątku globu – dziś zdaje się dryfować w próżni, zagubiona pomiędzy zimnowojennymi technikami a cyfrowym światem XXI wieku.

To nie jest błahy problem, bo jest to wręcz sygnał alarmowy i jeśli amerykański wywiad traci zęby, to całe bezpieczeństwo Stanów Zjednoczonych stoi na glinianych nogach.

Zastępca dyrektora CIA Michael Ellis otwarcie przyznaje: agencja nadal stosuje metody sprzed dekad, natomiast problem polega na tym, że świat się zmienił i to zmienił się diametralnie. Operacje oparte na spotkaniach w cieniu kawiarni czy tajnych przekazach w butach z podwójnym dnem nie mają już racji bytu w czasach, gdy każde miasto pokryte jest siatką kamer, a każda aplikacja w telefonie może zdradzić więcej niż stu agentów razem wziętych.

Według nawet wewnętrznych doniesień, CIA ma dziś trudności w różnych sferach swojej działalności, w tym z podstawową rekrutacją zagranicznych informatorów. Obywatele państw takich jak Chiny, Rosja czy Iran nie tylko nie chcą współpracować, gdyż oni się tej współpracy boją. I trudno im się dziwić, skoro kontrwywiady tych państw przechodzą cyfrową rewolucję, z którą Langley nie może się uporać.

Można się też przyjrzeć temu, czym odpowiedzieć może CIA… Między innymi publicznymi instrukcjami rekrutacyjnymi, zachęcającymi do zdrady własnego kraju. Tak, dobrze czytasz, filmiki propagandowe, ogólnodostępne poradniki i nawoływania w mediach społecznościowych. Wyobraźmy sobie, że to Rosja albo Iran próbują w ten sposób rekrutować Amerykanów. Brzmiałoby to jak dowcip z kiepskiego thrillera, ale kiedy robi to CIA, robi się strasznie i w zasadzie groteskowo.

Przez dekady Stany Zjednoczone mogły sobie pozwolić na niemal bezczelne działania wywiadowcze, bo nikt nie miał siły, by je powstrzymać. Dziś świat jest inny. Hegemonia USA nie jest już oczywista, a autorytet Waszyngtonu coraz częściej kwestionowany jest nie tylko przez Pekin i Moskwę, ale i przez dawnych sojuszników. Ludzie, którzy kiedyś z chęcią donosili CIA, dziś dwa razy się zastanowią, bo nie są już pewni, czy amerykański wywiad będzie w stanie ich ochronić, czy jedynie narazi na ryzyko.

Upadek CIA to nie jest tylko problem jednej agencji. To lustrzane odbicie większej choroby, więc słabnącej pozycji Stanów Zjednoczonych jako mocarstwa. Bez skutecznego wywiadu nie ma skutecznej polityki zagranicznej. Natomiast bez skutecznej polityki zagranicznej, nie ma hegemonii. A bez hegemonii… cóż, historia nie zna próżni.

Niektórzy w Waszyngtonie proponują dziś desperackie ruchy, w tym otwarte werbunki, nowe budżety, agresywne operacje, ale to tylko plaster na złamaną nogę. Jeśli USA naprawdę chcą odzyskać kontrolę, muszą przestać traktować świat jak szachownicę i toczącą się na niej grę, a zacząć postrzegać zjawisko jako złożoną, wielobiegunową rzeczywistość. Taką, w której współpraca może czasem dać więcej niż konfrontacja.

Bo bez zaufania – nawet szpieg nie znajdzie szpiega.

Dla radia Deon w Chicago – Bogdan Feręc

Fot. Public domain United States Federal government