Cała Irlandia staje się Strefą Presji Czynszowej – rząd ogłasza narodowy system kontroli czynszów

Na przełomowym spotkaniu przywódców koalicji rządowej zapadła decyzja o objęciu całego kraju Strefą Presji Czynszowej (RPZ – Rent Pressure Zone), co oznacza zasadniczą zmianę w krajowej polityce mieszkaniowej. Nowy system, który wejdzie w życie jeszcze w tym roku, ma na celu ochronę najemców i ustabilizowanie rynku wynajmu w obliczu ciągłego kryzysu mieszkaniowego.

Do tej pory tylko około 80% najemców mieszkało na obszarach objętych RPZ. Teraz kontrola czynszów obejmie każdą nieruchomość w kraju – niezależnie od lokalizacji.

Obecny limit wzrostu czynszu w strefach RPZ, wynoszący maksymalnie 2% rocznie lub równowartość wskaźnika inflacji (w zależności od tego, która wartość jest niższa), pozostanie w mocy dla istniejących umów najmu. Jednak dla nowo wybudowanych domów i mieszkań limit ten zostanie zniesiony – wysokość czynszu ma być ustalana wyłącznie na podstawie aktualnej stopy inflacji. Rząd argumentuje, że ten krok ma pobudzić inwestycje w budownictwo mieszkaniowe przez sektor prywatny.

Wraz z rozszerzeniem systemu RPZ, rząd zapowiedział również pakiet wzmocnienia ochrony najemców. Szczególnie istotna zmiana dotyczy eksmisji – w przypadku dużych właścicieli nieruchomości nie będzie już możliwe przeprowadzenie eksmisji bez orzeczenia o winie. Ponadto właściciele nie będą mogli podnieść czynszu, jeśli to oni zainicjują zakończenie umowy najmu – tylko dobrowolne opuszczenie lokalu przez najemcę pozwoli na ustalenie nowej stawki.

Właściciele zostaną też podzieleni na kategorie w zależności od liczby posiadanych nieruchomości – ci posiadający trzy lub mniej mieszkań, lub domów będą traktowani jako mali właściciele, co może przełożyć się na inne regulacje i obowiązki w przyszłości.

Decyzja rządu stoi w sprzeczności z rekomendacjami Komisji Mieszkalnictwa, która już wcześniej wskazywała, że RPZ-y mogą mieć ograniczony i niejednolity wpływ na rynek najmu. W swoim raporcie komisja opowiadała się raczej za reformą systemu i wprowadzeniem czynszów referencyjnych – określanych na podstawie lokalizacji i wielkości nieruchomości – które obowiązywałyby również pomiędzy kolejnymi umowami najmu, aby ograniczyć motywację właścicieli do nieuzasadnionego rozwiązania najmu.

Pomimo krytyki, rząd stoi na stanowisku, że obecny ruch jest konieczny i stanowi element szerszej strategii walki z niedoborem mieszkań. Niemniej, pojawiły się też głosy ostrzegające, że bardziej restrykcyjna kontrola czynszów – bez jednoczesnego zwiększenia dostępności mieszkań – może zniechęcić inwestorów i dodatkowo ograniczyć podaż.

W związku z kryzysem mieszkaniowym i pogarszającą się sytuacją najemców koalicja organizacji społecznych, związków zawodowych i działaczy pod hasłem „Raise the Roof” zapowiedziała demonstrację przed Leinster House we wtorek o godz. 18:00. W wydarzeniu udział wezmą przedstawiciele opozycji, artyści i aktywiści.

Ethel Buckley z SIPTU podkreśliła, że „mieszkalnictwo to największa porażka polityczna ostatniej dekady”, a wielu pracowników i młodych ludzi nie ma realnego dostępu do stabilnego zakwaterowania. Protestujący mają się domagać zdecydowanych działań, które nie tylko zatrzymają wzrost cen, ale przede wszystkim zwiększą dostępność tanich mieszkań.

Nowy system RPZ ma wejść w życie przed końcem roku, gdy wygasną dotychczasowe regulacje. Szczegóły legislacyjne będą przedmiotem prac rządu i parlamentu w nadchodzących miesiącach. Rząd zapowiada kolejne działania w ramach swojej strategii mieszkaniowej, jednocześnie znajdując się pod coraz silniejszą presją opinii publicznej i opozycji.

*

Niestety to działania pozorne, które mają pokazać mieszkańcom Szmaragdowej Wyspy, że rząd coś robi w kwestii mieszkalnictwa. Od wprowadzenia RPZ-ów w całym kraju, nie wzrośnie ilość mieszkań dostępnych na rynku kupna-sprzedaży, a i nie należy się spodziewać większej ilości w najmie prywatnym. Nie obniżą się też same ceny domów i czynsze, więc to kolejne mydlenie oczu, czyli sytuacja nadal będzie się pogarszać.

Bogdan Feręc

Źr. Independent

Photo by Zihao Chen on Unsplash