Irlandzkie uniwersytety spadają w światowych rankingach. To znak ostrzegawczy dla kraju wiedzy?

Najświeższe dane z prestiżowego rankingu Times Higher Education (THE) przynoszą Irlandii niepokojące wieści. Trinity College Dublin od lat uznawany za wizytówkę irlandzkiej nauki i symbol akademickiej elity, zanotował dramatyczny spadek aż o 34 pozycje, plasując się na 173. miejscu. To najniższy wynik w historii uczelni, która jeszcze w 2023 roku zajmowała 139. lokatę. To oczywiście nie tylko symboliczny upadek prestiżu, bo sygnał ostrzegawczy dla kraju, który przez lata budował swoją tożsamość wokół edukacji, innowacji i otwartości na świat.

Jeszcze pięć lat temu Trinity College mógł z dumą mówić o awansie – w 2020 roku zajmował 164. miejsce, dwa lata później 146., by w 2023 roku znaleźć się na 139. pozycji. W tym roku jednak uczelnia notuje najgłębszy spadek w historii rankingów THE. Eksperci zwracają uwagę, że za tą tendencją może stać niedoinwestowanie sektora badań, problemy kadrowe oraz rosnąca konkurencja ze strony Azji, która zdominowała tegoroczne zestawienie. Trinity przez dekady uważany za najważniejszy punkt na akademickiej mapie Irlandii, dziś zdaje się walczyć o utrzymanie swojej pozycji nie tylko w świecie, ale nawet wśród krajowych rywali.

Na tle spadków i stagnacji wyróżnia się Dublin City University (DCU), który po raz pierwszy znalazł się wśród 350 najlepszych uczelni świata. To wydarzenie określane jest mianem „kamienia milowego” – szczególnie że DCU zdobył także pierwsze miejsce w Irlandii pod względem jakości badań naukowych i 138. pozycję globalnie w tej kategorii. Prezydent uczelni prof. Daire Keogh określił awans jako dowód na „realizację misji przekształcania życia i społeczeństw”. Wiceprezydent John Doyle dodał, że sukces DCU to również dowód siły irlandzkiego potencjału naukowego – pod warunkiem że ten potencjał jest konsekwentnie wspierany.

DCU, młodszy i bardziej dynamiczny od swoich historycznych rywali, pokazuje, że innowacyjność i koncentracja na badaniach stosowanych mogą być sposobem na przetrwanie w coraz brutalniejszym świecie globalnej edukacji.

Znacznie gorzej wygląda sytuacja Technological University Dublin (TUD), który wypadł z przedziału 1201–1500 i obecnie plasuje się w grupie 1001–1200. To najniższa pozycja w historii uczelni, która miała być symbolem nowoczesnego kształcenia zawodowego i technologicznego. TUD, powstały z połączenia kilku instytucji technicznych, miał ambicję stać się „irlandzkim MIT-em”, dziś jednak boryka się z problemami finansowymi, brakiem kadry i trudnościami w przyciąganiu międzynarodowych studentów.

Tegoroczny ranking THE nie jest dla Irlandii wyjątkiem, lecz częścią szerszego zjawiska.
Jak zauważa dyrektor ds. globalnych w THE Phil Baty, „środek ciężkości światowej nauki przesuwa się na Wschód”. O ile Uniwersytet Oksfordzki po raz dziesiąty z rzędu utrzymał tytuł najlepszego uniwersytetu świata, o tyle Europa kontynentalna przeżywa kryzys. Niemieckie uczelnie spadły z 23 do 18 w gronie najlepszych 200, Holandia straciła pozycję ośmiu z dwunastu uniwersytetów, a Francja odnotowała spadki w aż 22 instytucjach. To zjawisko, które eksperci określają mianem „naukowego przesilenia Zachodu”.

Tymczasem uczelnie z Chin, Korei Południowej i Singapuru rosną w siłę – dzięki silnemu finansowaniu badań, globalnym programom wymiany i agresywnemu przyciąganiu naukowców z Zachodu.

Choć Irlandia chwali się jednym z najwyższych poziomów edukacji w Europie, jej system szkolnictwa wyższego od lat zmaga się z niedofinansowaniem. Wydatki publiczne na jednego studenta należą do najniższych w Europie Zachodniej, a konkurencja o granty badawcze staje się coraz bardziej bezlitosna. Profesorowie mówią o „zmęczeniu instytucjonalnym”, chronicznym braku kadr, przeciążeniu dydaktyką i braku perspektyw dla młodych naukowców. Tymczasem uczelnie azjatyckie oferują im lepsze zaplecze, wyższe pensje i większą swobodę badawczą. To właśnie ten „drenaż mózgów” jest jednym z czynników, które przyczyniają się do spadków w rankingach.

Niektórzy eksperci uważają, że spadek Trinity i stagnacja pozostałych uczelni może być impulsem do zmian systemowych. Ministerstwo Edukacji planuje zwiększyć finansowanie sektora szkolnictwa wyższego o 500 milionów euro do 2030 roku, jednak eksperci ostrzegają, że to zaledwie „łatanie dziur”. Żeby przywrócić irlandzkim uczelniom dawną pozycję, potrzebne są strategiczne inwestycje w badania, współpracę międzynarodową i innowacje dydaktyczne – nie tylko jednorazowe dotacje.

Tegoroczne wyniki rankingów to nie tylko suche liczby – to lustro pokazujące, jak bardzo Irlandia musi zrewidować swoje podejście do nauki. Kraj, który przez dekady szczycił się tym, że eksportuje wiedzę i przyciąga talenty, dziś staje przed pytaniem, czy zdoła utrzymać tempo globalnego wyścigu. DCU udowadnia, że to możliwe. Trinity przypomina natomiast, że prestiż można łatwo utracić, a THE, jak co roku, pokazuje światu, że wiedza to nie tylko tradycja – to inwestycja, którą trzeba stale odnawiać.

Bogdan Feręc

Źr. Independent

Photo by Stephen Bergin on Unsplash