Gospodarka na krótkim oddechu. Dlaczego Irlandia wchodzi w dekadę spowolnienia?

Irlandia od dwóch dekad przyzwyczaiła się do statystyk, które wyglądały jak z innej planety, czyli podwójne cyfry wzrostu w sektorach zdominowanych przez globalne korporacje, rekordowe wpływy podatkowe, modele eksportowe, które czyniły z Dublina jednego z głównych beneficjentów globalizacji. Nowy raport ESRI studzi ten entuzjazm i jednocześnie wskazuje, że wchodzimy w okres, w którym irlandzki wzrost gospodarczy będzie nie tyle imponujący, co zaskakująco niski, bo około 2,3% rocznie do 2030 roku i 2,1% od 2030 do 2035 roku.

Takie prognozy same w sobie nie brzmią katastrofalnie, ale w irlandzkich realiach oznaczają gwałtowne wyhamowanie. To ekonomiczne zejście na ziemię po latach rekordowych wyników, które, jak wielokrotnie podkreślano, napędzane było przez specyficzną strukturę gospodarki, a nie wyłącznie przez krajową produktywność. Raport ESRI ma charakter projekcyjny, a więc nie stawia tezy o załamaniu gospodarczym. Podkreśla natomiast, że irlandzki model rozwoju wchodzi w fazę podatności na globalne wstrząsy, wobec których ma mniej rezerw, niż sugerowałyby publiczne narracje o „celtyckiej odporności”.

Irlandia przeszła przez ostatnie kryzysy, czyli Brexit, pandemię i skok cen energii w zaskakująco dobrej kondycji, ale ta odporność nie wynikała z szerokiej bazy gospodarczej, lecz z filarów, które mają swoją cenę: uzależnienia od międzynarodowych korporacji i przychodów z podatku CIT, które jednocześnie podnoszą PKB i destabilizują możliwości prognozowania.

Właśnie te filary ESRI wskazuje jako źródło największego ryzyka. W pesymistycznym scenariuszu globalnego spowolnienia wystarczyłby 5-procentowy spadek popytu eksportowego, aby irlandzki dochód narodowy obniżył się o 3,2%, a konsumpcja krajowa spadła o ponad 6%. To duża podatność jak na gospodarkę już od dawna rozwiniętą. Jeszcze gorzej wyglądają szacunki dotyczące spadku konkurencyjności i w tym przypadku dochód narodowy mógłby zmniejszyć się o 5%, a konsumpcja aż o 8,6%.

Największym zagrożeniem jest jednak potencjalny odpływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Zmieniająca się polityka handlowa USA, tendencje do relokalizacji produkcji i globalna niepewność sprawiają, że to, co przez lata wydawało się pewnym fundamentem, staje się teraz zmienną. ESRI wskazuje, że spadek napływu inwestycji mógłby odbić się bezpośrednio na rynku pracy, a zatrudnienie spadłoby o 2,5%, czyli bezrobocie wzrosłoby o 1,5%. W irlandzkich warunkach oznaczałoby to gwałtowne przerwanie cyklu wzrostu.

Raport nie ogranicza się jednak do prognoz pesymistycznych i podkreśla, że wzrost produktywności mógłby odbudować potencjał gospodarczy, podnosząc dochód narodowy o 2,4% ponad podstawowy scenariusz. To wyraźny sygnał, że przyszłość zależy od krajowych inwestycji, a nie od globalnych koniunktur, które do tej pory były dla Irlandii wyjątkowo sprzyjające.

Dyrektor ESRI Martina Lawless wskazuje ponadto na dwa procesy, które po 2035 roku zaczną coraz mocniej obciążać budżet i dynamikę gospodarki, więc starzenie się społeczeństwa i koszty transformacji energetycznej. Irlandia wchodzi tym samym w dekadę, w której nie da się już opierać rozwoju wyłącznie na firmach technologicznych i podatkowych wehikułach. Kluczowe będzie, czy państwo potraktuje ostrzeżenia ESRI poważnie. Inwestycje w edukację, infrastrukturę i badania, czyli to, co w wielu krajach jest oczywistością, a w Irlandii od lat pozostaje w cieniu spektakularnych napływów kapitału zagranicznego. Tymczasem nowa dekada wymaga wyraźnego przesunięcia ciężaru, od wrażliwego na globalne zawirowania modelu eksportowego do solidnych, krajowych fundamentów wzrostu.

Irlandia nie stoi obecnie przed kryzysem, lecz przed przełomem i jeśli najbliższe lata wykorzysta, tempo wzrostu może pozostać stabilne. Jeśli nie…, zależność od globalnych firm stanie się jej największą słabością. W czasach globalnej niepewności stabilność wymaga więcej niż szczęścia, a mniej niż kiedykolwiek można ją opierać na tym, co znajduje się poza granicami kraju.

Bogdan Feręc

Źr. RTE

Photo by Gadiel Lazcano on Unsplash