Firmy oraz instytucje wypierają prywatnych nabywców – pogłębiając kryzys mieszkaniowy

Rynek nieruchomości w Irlandii od dawna boryka się z problemami, ale najnowsze dane Centralnego Urzędu Statystycznego (CSO) ujawniają alarmujący trend W roku ubiegłym podmioty gospodarcze i instytucje kupiły znacznie więcej domów niż osoby prywatne. To zjawisko nie tylko podkreśla skalę kryzysu mieszkaniowego, ale także budzi poważne pytania o jego długoterminowe konsekwencje dla irlandzkiego społeczeństwa.

W 2024 roku podmioty niebędące gospodarstwami domowymi takie jak firmy prywatne, organizacje charytatywne i organy państwowe, nabyły łącznie 12 696 nieruchomości z ogólnej liczby 61 471 transakcji sprzedaży. To 4% wzrost w porównaniu z rokiem 2023. Co więcej, całkowita wartość tych nieruchomości wyniosła oszałamiające 5 miliardów euro, co oznacza wzrost o 18,5% rok do roku.

Największym pojedynczym nabywcą wśród podmiotów niebędących gospodarstwami domowymi okazały się agencje rządowe, w tym Land Development Agency i Approved Housing Bodies. Zakupiły one 6557 domów o wartości 2,6 miliarda euro. Jest to znaczący wzrost w porównaniu z rokiem 2023, kiedy to państwo nabyło 5778 nieruchomości. Chociaż interwencja państwa ma na celu częściowe złagodzenie kryzysu mieszkaniowego, jej skala wskazuje na to, jak bardzo rynek stał się dysfunkcyjny.

Drugim co do wielkości nabywcą był sektor finansowy i ubezpieczeniowy, obejmujący banki, fundusze powiernicze i holdingi, który odpowiadał za transakcje o łącznej wartości 746 milionów euro.

Ciekawe jest to, że większość zakupów (95%) została dokonana przez firmy i instytucje zarejestrowane w Irlandii. Tylko około 5% wszystkich zakupów przez podmioty niebędące gospodarstwami domowymi (247 milionów euro) dotyczyło podmiotów zarejestrowanych poza granicami kraju. CSO nie podało danych dotyczących nabywców z Europy za 2024 rok, co budzi pytania o przejrzystość.

Z drugiej strony, w zeszłym roku podmioty niebędące gospodarstwami domowymi sprzedały 20 841 mieszkań po cenach rynkowych, generując przychody w wysokości 9 miliardów euro. Dwie trzecie tych transakcji zostało przeprowadzonych przez podmioty z sektora budowlanego.

Łącząc zakupy i sprzedaż, w ubiegłym roku nastąpił przepływ netto pieniężny w wysokości 4 miliardów euro z sektora gospodarstw domowych do sektora prywatnego i instytucjonalnego. Oznacza to, że osoby prywatne musiały wydawać znacznie więcej na zakup nieruchomości od firm, niż firmy na zakupy od osób prywatnych. Pomimo tego że w ujęciu wolumenowym nastąpił przepływ netto 8145 nieruchomości mieszkalnych do sektora gospodarstw domowych (dzięki budownictwu deweloperskiemu i odsprzedaży), sam fakt dominacji podmiotów gospodarczych w zakupach pierwotnych i na rynku wtórnym jest niepokojący.

Ponad połowa (56,4%) wszystkich zakupów podmiotów niebędących gospodarstwami domowymi dotyczyła mieszkań nowych, co sugeruje, że deweloperzy budują przede wszystkim z myślą o inwestorach instytucjonalnych, a nie o indywidualnych nabywcach.

Obecna sytuacja rodzi poważne obawy o dostępność mieszkań dla zwykłych rodzin i osób indywidualnych. Gdy coraz więcej domów trafia w ręce instytucji i funduszy inwestycyjnych, ceny windują w górę, a rynek staje się coraz mniej dostępny. To z kolei prowadzi do pogłębiania się kryzysu mieszkaniowego, utrudnia osiedlanie się i może prowadzić do dalszego wzrostu bezdomności.

Władze Irlandii stoją więc przed ogromnym wyzwaniem. Konieczne jest natychmiastowe podjęcie zdecydowanych działań w celu uregulowania rynku nieruchomości i zapewnienia, że podstawowe prawo do mieszkania nie zostanie całkowicie podporządkowane interesom korporacyjnym. W przeciwnym razie Irlandia może stać się krajem, w którym posiadanie własnego domu będzie jedynie luksusem dostępnym dla nielicznych.

Bogdan Feręc

Źr. Independent

Photo by Terrah Holly on Unsplash