Dwugłos wyspiarzy – dlaczego Południe żyje dziś dostatniej niż Północ
Nowy raport Instytutu Badań Ekonomicznych i Społecznych (ESRI) rzuca chłodne, precyzyjne światło na różnice w poziomie życia między Republiką Irlandii a Irlandią Północną. Dane są jednoznaczne, więc standard życia na Południu jest wyraźnie wyższy i różnica ta pogłębia się w niemal każdej kluczowej kategorii gospodarczej oraz społecznej.
Według raportu w 2022 roku dochód rozporządzalny gospodarstw domowych w Republice wynosił 36 900 euro. Na Północy była to kwota 33 400 euro, co oznacza różnicę 10,4%. W tym samym czasie stawki godzinowe w Republice były o 29% wyższe niż po drugiej stronie granicy.
Różnice w dobrobycie odbijają się również w oczekiwanej długości życia, jednym z najważniejszych wskaźników ogólnej kondycji społecznej. W Republice mężczyźni żyją średnio dwa lata dłużej niż ich odpowiednicy na Północy, a kobiety o półtora roku dłużej. W 2022 roku długość życia w Republice wynosiła 80,9 lat dla mężczyzn i 84,2 lat dla kobiet, podczas gdy w Irlandii Północnej odpowiednio 78,9 i 82,7 lat.
Gospodarka Południa również wyraźnie przewyższa dynamikę Północy i Dochód Narodowy Brutto na mieszkańca wynosił w Republice 63 500 euro, niemal dwukrotnie więcej niż w Irlandii Północnej, gdzie osiągnął poziom 34 500 euro. To różnica aż 84% w 2023 roku. Wyraźnie szybszy był również wzrost liczby ludności, czyli Południe zanotowało 14,8% przyrostu populacji między 2015 a 2024 rokiem, podczas gdy Północ zaledwie 3,9%.
W okresie 12 miesięcy do czerwca 2025 roku gospodarka Republiki wzrosła o 3,2%. Na Północy wzrost gospodarczy wyniósł 2,8%. Obie jurysdykcje odnotowały wyższe zatrudnienie i w Republice powstało 63 900 nowych miejsc pracy (wzrost o 2,3% rok do roku), a w Irlandii Północnej 20 640 (wzrost o 2,5%).
Adele Bergin – współautorka raportu podsumowuje różnice: „Irlandia Północna w dalszym ciągu charakteryzuje się niższym poziomem dochodu rozporządzalnego w porównaniu z (Republiką) Irlandią, a także niższym poziomem wykształcenia, aktywności zawodowej i intensywności eksportu”. Zwraca jednak uwagę na to, że tempo wzrostu zatrudnienia w ostatnich danych jest zbliżone.
Wbrew dominującej przewadze Południa w wielu wskaźnikach Irlandia Północna może pochwalić się niższą stopą bezrobocia, bo zaledwie 1,8%, wobec 4,4% w Republice. Jest to jednak efekt zarówno strukturalnych różnic na rynkach pracy, jak i innych czynników demograficznych.
Raport zwraca także uwagę na wyższą aktywność zawodową w Republice. W 2024 roku wyniosła ona 78,5%, a stopa zatrudnienia 75,1%. Na Północy wartości te były niższe: aktywność 75,7%, zatrudnienie 74,3%.
Analiza ESRI, przygotowana w ramach programu badawczego realizowanego wspólnie z jednostką Shared Island Unit przedstawia obraz dwóch różnych ścieżek rozwoju. Południe, korzystające z silnej gospodarki napędzanej inwestycjami międzynarodowymi oraz rosnącą populacją, utrzymuje stabilną przewagę w jakości życia. Północ, mimo punktowych sukcesów, pozostaje w cieniu większego dynamizmu sąsiada.
Dane malują więc obraz wyspy, którą łączy historia, lecz w coraz większym stopniu dzielą realia ekonomiczne. W przyszłości to właśnie te różnice mogą decydować o tempie zmian społecznych i politycznych w obu częściach Irlandii, ale mogą być też wyznacznikiem drogi ewentualnego połączenia obu Irlandii w jeden organizm.
Bogdan Feręc
Źr. RTE
Photo by Daniel Julio on Unsplash
