Chiny wygrywają wyścig o czystą energię jądrową

Chińscy naukowcy odpalili swój reaktor typu TMSR‑LF1 (Liquid Fuel Thorium-based Molten Salt Reactor): w październiku 2024 r. po raz pierwszy „na gorąco” załadowali tor do reaktora bez zatrzymywania go, a to osiągnięcie na skalę światową.  

Instalacja generuje 2 MW ciepła (ogrzewając tysiące gospodarstw), a w czerwcu 2024 r. osiągnęła pełną moc i co istotne, może działać znacznie bezpieczniej, niż znane nam obecnie elektrownie jądrowe.

Zalety tej technologii są znaczne:

• Bezpieczeństwo: Reaktor na płynny tor nie grozi klasycznym zagrożeniem wybuchem – jak w Czarnobylu – gdy spali paliwo lub zabraknie wody do chłodzenia, on po prostu zastyga.
• Minimalne odpady: Paliwo jest prawie zupełnie wykorzystywane, produkując znacznie mniej odpadów długotrwałych.
• Dostępność surowca: Tor jest 3–4 razy bardziej rozpowszechniony niż uran, często powstaje jako uboczny produkt wydobycia minerałów rzadkich ziem, a jego zasoby starczają na tysiące lat.

Tor jak „nowa ropa”: chińskie pokłady i strategia geopolityczna

Według chińskich danych kraj może dysponować zasobami toru na około 20 000 lat przy obecnym poziomie światowego zużycia. Często pojawiają się szacunki sięgające 60 000 lat, o ile zasoby miałyby wykorzystywać tylko Chiny. Jednak to obecnie punkt wyjścia ze spektakularnych doniesień o odnalezieniu 1 mln ton tlenku toru w Bayan Obo, bo te liczby wymagają weryfikacji. Dla całego świata, teoretycznie, surowca wystarczy na kilkadziesiąt tysięcy lat, przynajmniej jeżeli szacunki zostaną potwierdzone, a to oznacza, że możemy porzucić ropę i gaz.

Rewolucja technologiczna i koniec marzeń o „Zielonym Ładzie”?

Jeśli chiński sukces zostanie potwierdzony bezpiecznym działaniem reaktora na płynny tor, utrzyma się i technologie będą wykorzystywane komercyjnie, a planowana jest budowa pilotażowego reaktora o mocy 10 MW do 2030 r., świat może stanąć przed redefinicją polityki klimatycznej.

Zielony Ład – opierający się dotychczas na energetyce odnawialnej i obietnicach neutralności węglowej – może zostać obalony przez równie „zieloną”, ale praktyczniejszą i mniej awaryjną energię jądrową. Krajom rozwijającym się da się zaoferować stabilne, bezemisyjne źródło mocy bez problemów z intermittencją czy kosztownymi sieciami energetycznymi.

Tyle dobrodziejstw — ale czy wszystko jest tak różowe?

Warto zachować zdrowy sceptycyzm:

1. Skalowanie: przejście z prototypu na elektrownie generujące setki megawatów to skok technologiczny.
2. Korozja i materiały: płynne sole w ekstremalnych temperaturach wymagają bardzo odpornego osprzętu.
3. Proliferacja: choć tor nie sprzyja produkcji materiałów wojskowych, generuje Uran‑233, a to niesie ze sobą pewne ryzyko – jak zaznaczają eksperci.
4. Koszty: wdrożenie na skalę przemysłową wymaga ogromnych inwestycji i nowych regulacji jądrowych.

Chiny nie tylko przywróciły do życia technologię reaktora na tor, a nikomu się to jeszcze nie udało, choć prace prowadzone są w USA i Rosji, ale osiągnęły „gorącą” wymianę paliwa, a to ogromny sukces. Wydaje się, że surowca może wystarczyć na tysiące lat, natomiast odpady są minimalne, więc… To realna szansa na obalenie wyborów Zielonego Ładu, zastępując zmienne OZE stabilną, czystą energetyką jądrową.

Pamiętajmy tylko o jednym, to dopiero początek: kolejne zastępy inżynierów muszą przełożyć prototypy na elektrownie, które działać będą bezpiecznie, tanio i bez ryzyka proliferacji. Jeśli osiągną sukces, zacierają się granice między technologią a polityką klimatyczną. Wtedy Zielony Ład zostanie nie zlikwidowany, ale przekształcony: stanie się Jądrowym Zielonym Ładem – bo prawdziwa rewolucja zaczyna się tam, gdzie kończy się ideologia.

*

– „Proliferacja” oznacza rozmnażanie się, rozrost lub rozprzestrzenianie się czegoś.

– „Intermittencja” to wpływ wody na drobnoskalową turbulencję.

– „Uran-233” jest rozszczepialnym izotopem uranu, który powstaje z toru-232 w procesie reakcji jądrowej w reaktorach torowych. 

Bogdan Feręc

Źr. Materiały prasowe

Photo by Agung hendri on Unsplash