Ratunek czy przedłużanie agonii? Gigantyczne dotacje dla An Post budzą kontrowersje

Rząd Republiki Irlandii planuje przeznaczyć kolejne 75 mln euro w ciągu najbliższych pięciu lat na wsparcie podupadającej sieci placówek pocztowych An Post, co jest wyraźnym sygnałem, że mimo malejącej popularności i krytyki, władze kraju uznają pocztę za kluczowy element infrastruktury społecznej i gospodarczej. Jeśli rząd zatwierdzi propozycję, od stycznia przyszłego roku na utrzymanie sieci, liczącej obecnie zaledwie 841 placówek, będzie przeznaczane 15 mln euro rocznie. Oznacza to wzrost o 5 mln euro w porównaniu z obecną dotacją w wysokości 10 mln euro rocznie, wypłacaną od 2023 roku.

Dodatkowe wsparcie ogłoszone w ramach budżetu na rok 2026 przyjęte zostało z zadowoleniem przez Irlandzki Związek Poczmistrzów. Przewodniczący związku Seán Martin określił fundusze jako „ratunek”, podkreślając, że są niezbędne w obliczu rosnących kosztów (w tym wzrostu płacy minimalnej i automatycznego zapisu do systemu emerytalnego) oraz spadku transakcji. Od 2019 roku liczba transakcji w urzędach pocztowych – obejmujących opłacanie rachunków, wypłaty z Departamentu Ochrony Społecznej i nadawanie listów – spadła o około 32%. Poczmistrze, którzy nie otrzymują stałego wynagrodzenia, a jedynie opłatę za każdą transakcję, odczuwają ten spadek najbardziej. W latach ubiegłych prowadziło to do zamykania od 40 do 60 placówek rocznie.

Choć prezes Związku z optymizmem patrzy na nowe źródła przychodów, takie jak transakcje generowane przez platformę Vinted, która przyniosła sieci 2,6 mln euro od początku roku i przyciąga młodszych klientów, skala problemów pozostaje znacząca.

Mimo entuzjazmu związku pojawiają się głosy sceptyczne. Minister kultury Patrick O’Donovan z dystansem odniósł się do argumentów sentymentalnych, twierdząc, że An Post „nie działa w oparciu o sentymenty”. Podkreślił, że choć lokalne protesty przeciwko zamknięciom są liczne, problem leży w faktycznym korzystaniu z usług przez mieszkańców. „Naczelnikom poczty nie można płacić za przesiadywanie przy ladzie i podtrzymywanie rozmów z ludźmi” – stwierdził O’Donovan. „Muszą zarabiać na życie. Jeśli ludzie nie pójdą do urzędu pocztowego i nie skorzystają z niego, staje się to nieopłacalne”.

*

Planowane dotacje, choć na krótki czas ustabilizują sieć An Post, jednak przypominają ratowanie nieuleczalnie chorego pacjenta. W obliczu cyfryzacji, rosnącej popularności e-maili i bankowości internetowej, tradycyjna rola poczty narodowej stopniowo zanika. W całej Europie, choć poczty państwowe wciąż w większości działają, coraz częściej debatuje się nad ich przyszłością, a ich likwidacja lub drastyczne ograniczenie działalności jest kwestią czasu.

Irlandia decyduje się na kosztowny zastrzyk gotówki, podczas gdy inne kraje idą o krok dalej. Do tej pory jedynym krajem, który zamknął swoją pocztę narodową w formie scentralizowanego, państwowego operatora, była Holandia. W 2011 roku holenderski rząd sprzedał operatora PostNL, który przeszedł prywatyzację. To wyraźny sygnał, że na kontynencie rośnie presja na komercjalizację lub całkowitą eliminację tych państwowych molochów, które często stanowią gigantyczne obciążenie dla budżetów. Kontynuowanie finansowania An Post w obecnym kształcie może być więc jedynie kosztownym przedłużeniem nieuniknionego.

Bogdan Feręc

Źr. Independent

Fot. CC Kenneth Allen