Czerwony wiatr nad Zieloną Wyspą. Czy Mary Lou McDonald poprowadzi Irlandię w lewo?

Jeszcze kilka lat temu myśl o tym, że Irlandia mogłaby mieć wyraźnie lewicowy rząd, wydawała się polityczną fantazją. Dziś wcale nie jest to już zagadnienie oderwane od rzeczywistości, a może się nawet całkiem szybko ziścić. Na horyzoncie majaczy nowa możliwość: koalicja pod przewodnictwem Sinn Féin z Mary Lou McDonald jako premierem, ale czy Irlandia naprawdę jest gotowa na taki zwrot? I kto w ogóle chciałby wziąć udział w rządzie, który zburzyłby trwający od lat tandem Fianna Fáil i Fine Gael?

W komentarzach i analizach przewija się jeden wątek: lewica zauważyła swoją szansę i choć jeszcze przygotowuje się do skoku, czuje, że to ten moment. Poparcie dla Sinn Féin rośnie falami – szczególnie wśród młodych wyborców i mieszkańców dużych miast zmęczonych kryzysem mieszkaniowym, drogim życiem i polityczną rutyną. Można tu zauważyć, że Mary Lou McDonald jeszcze niedawno traktowana przez establishment z lekkim uśmieszkiem politowania, dziś uchodzi za jedyną osobę zdolną poprowadzić ruch, który mógłby naprawdę przewrócić stolik. Problem w tym, że samo Sinn Féin do zdobycia władzy nie wystarczy.

Dlatego partia McDonald od miesięcy prowadzi ciche, a czasem już całkiem jawne rozmowy z mniejszymi ugrupowaniami lewicowymi. Widać już, a stało się to tuż po wyborach prezydenckich, zakulisowe starania o zbliżenie z Socjaldemokracji, a nawet z bardziej radykalnym ruchem People Before Profit. W grze są też Labour Party i niektórzy działacze Zielonych, a ci, przynajmniej na poziomie ideowym, nie mieliby nic przeciwko bardziej „społecznej” agendzie. W teorii wygląda to obiecująco: szeroki blok progresywny, który obieca Irlandczykom tanie mieszkania, sprawiedliwe płace i odrobinę nadziei, że nie wszystko w polityce musi pachnieć Brukselą i Westminsterem.

Jednak praktyka jak zawsze jest mniej romantyczna. Taka koalicja byłaby szalenie trudna do sklejenia. Po pierwsze dlatego, że Fianna Fáil i Fine Gael, choć same coraz bardziej zmęczone sobą, wciąż kontrolują kluczowy kawałek sceny politycznej i mają wystarczająco mandatów, by zablokować lewicowy alians. Po drugie, lewica w Irlandii jest bardziej podzielona, niż się wydaje. Socjaldemokraci marzą o socjalizmie z ludzką twarzą, że tak wypomnę im ich pochodzenie, People Before Profit chce rewolucji, a Labour jeszcze nie wie, jaką właściwie jest partią, choć pamiętają, że muszą być lewicowi.

Mary Lou McDonald stoi więc przed zadaniem niemal alchemicznym: musi połączyć wodę z ogniem, radykałów z umiarkowanymi, stare republikańskie hasła z nowoczesnym, europejskim językiem polityki społecznej. Uda się? Cóż, zdaniem analityków szanse są umiarkowane, więc jakieś 20 do 30 procent. Tyle właśnie wynosi dziś prawdopodobieństwo, że Irlandia po następnych wyborach obudzi się z rządem, w którym Mary Lou będzie taoiseachem, a ministrowie będą mieli w programach coś więcej niż tylko „stabilność finansową”.

Problem nie leży tylko w arytmetyce Orieachtas, ponieważ irlandzki elektorat, choć coraz bardziej otwarty, wciąż jest nieufny wobec Sinn Féin. Część społeczeństwa nie może zapomnieć dawnych związków partii z Ruchem Republikańskim i IRA. Część po prostu boi się tego eksperymentu. Istotne jest też, że nawet wyborcy obecnej koalicji rządzącej są sfrustrowani tym dzisiejszym układem i często przyznają, „tak, niech będzie lewica, ale niech ktoś inny na nich zagłosuje”.

Mimo to coś się w Irlandii zmienia. Każde kolejne wybory lokalne i prezydenckie pokazują, że wiatr wieje z lewej strony, choć nie można wykluczyć, że gdyby na wyspie była jakaś silna partia prawicowa, to również ona mogłaby mieć szansę na wejście do wielkiej polityki. Dlaczego? Zmęczenie ludzi rządami Fianna Fáil i Fine Gael. Coraz więcej mieszkańców Irlandii ma też poczucie, że dotychczasowa polityka przestała odpowiadać na ich potrzeby, a McDonald umie to wyczuć. W kampaniach nie mówi jak rewolucjonistka, tylko jak przyjaciółka z sąsiedztwa, która widziała rachunek za czynsz i też się wściekła. To jednak teraz oznacza, że największą przeszkodą nie jest już ideologia, lecz zaufanie. Czy Labour i Social Democrats zaryzykują i pójdą z Sinn Féin, wiedząc, że w oczach części opinii publicznej mogą zostać uznane za „skrzydło IRA”? Czy People Before Profit zgodzi się na kompromisy budżetowe? Czy charyzmatyczna polityk Mary Lou McDonald, choć nieco autorytarna w stylu przywództwa, potrafi zbudować prawdziwy sojusz i nie tylko wyborczy, ale rządowy?

Z drugiej strony, jak przypomina Bertie Ahern, jeśli lewica naprawdę chce kiedykolwiek rządzić, musi w końcu przestać się bać własnego cienia. „Partie o podobnym profilu powinny zacząć rozmawiać, inaczej to wszystko nie ma sensu” – stwierdził były premier. I ma rację, bo czas politycznej nieśmiałości chyba się skończył.

Irlandia dojrzewa do zmian, choć wciąż trochę nieufnie spogląda w stronę czerwonego sztandaru. Młodzi wyborcy mają coraz mniej cierpliwości dla politycznej stagnacji, kryzys mieszkaniowy nie znika, a kolejne raporty o nierównościach społecznych tylko podgrzewają emocje. W takim klimacie nawet umiarkowana, socjaldemokratyczna agenda może stać się siłą, która zrewolucjonizuje tutejszą politykę.  

*

Właśnie zacząłem sobie zadawać to pytanie, więc czy Mary Lou McDonald zostanie pierwszym premierem z lewej strony irlandzkiej sceny politycznej? To jest prawdopodobne, bo przecież przygotowuje się do tego od wielu lat, jednak na przeszkodzie zawsze stawały jej koalicje Fianny z Fine Gael. Może to paradoks, ale irlandzki zwrot w lewo nie przyjdzie nagle, z fanfarami i czerwonymi flagami. On już się dzieje – powoli, cierpliwie, pod cichym, upartym spojrzeniem Mary Lou McDonald.

Cóż, jak już kiedyś powiedziałem, chciałbym, z czystej ciekawości zobaczyć, jak będzie funkcjonować Irlandia pod rządami Sinn Féin.

Bogdan Feręc

Źr. Independent

Photo by Bernd 📷 Dittrich on Unsplash