To, że godziny spędzone przed komputerem czy z telefonem w ręku powodują wady kręgosłupa, to żadna nowość. Jednak niewiele osób zdaje sobie sprawę z tego, że długotrwałe korzystanie z urządzeń elektronicznych w zgarbionej pozycji może prowadzić też do… problemów ze zgryzem.
Postawa wpływa na znacznie więcej spraw niż tylko na wygląd – jest ważnym elementem zdrowia i dobrego samopoczucia. Zła postawa może zaszkodzić organizmowi na wiele sposobów: od utrudniania oddychania i trawienia pokarmu, przez zmiany nastroju, spadek energii, aż po trudności ze snem. Nieoczekiwanie, zła postawa może pogorszyć codzienne życie na wiele sposobów, na przykład powodując bóle głowy, bóle stawów i utrudniając zasypianie.
Tymczasem w Polsce ok. 90 proc. dzieci ma obecnie wady postawy, z czego kilkanaście procent – strukturalne wady kręgosłupa, czyli trwałe zmiany w budowie kręgów, które mogą prowadzić do deformacji kręgosłupa i zaburzeń jego funkcji. Zdaniem rehabilitantów to konsekwencja godzin spędzonych przed komputerem czy z telefonem w ręku.
Jeszcze w latach 80. taki problem miało zaledwie kilka procent dzieci. Według danych Instytutu Matki i Dziecka z ubiegłego roku nawet 90 proc. dzieci w Polsce mierzy się dziś z wadami postawy. Najczęściej występujące schorzenia u dzieci to: wady kręgosłupa (plecy okrągłe, plecy okrągło-wklęsłe, plecy wklęsłe, plecy płaskie, skolioza – skrzywienie boczne kręgosłupa), wady klatki piersiowej (kurza klatka piersiowa, klatka piersiowa lejkowata), wady kończyn dolnych i stóp.
Wady postawy i efekt domina
Z wadami postawy jest tak, że jak pojawia się jeden problem, to pociąga za sobą kolejny. Paradoksalny efekt? Często to… ortodonci kierują dzieci do fizjoterapeutów, bo podejrzewają, że wada zgryzu bierze się z jakiegoś problemu niżej w sylwetce ciała. Wady postawy może mieć ma aż 90 proc. dzieci. Ministerstwo Zdrowia chce pilotażu badań stóp. Tylko czy to wystarczy?
Długotrwałe korzystanie z urządzeń elektronicznych w wymuszonej, zgarbionej pozycji często prowadzi do powstawania skoliozy, płaskostopia czy koślawości kolan. Obserwujemy również wzrost występowania nowych schorzeń, np. tzw. smartfonowej, szyi – zespołu dolegliwości bólowych odcinka szyjnego kręgosłupa będących efektem częstego pochylania głowy w kierunku ekranu telefonu.
Pomimo ostrzeżeń ze strony specjalistów dzieci w wieku szkolnym spędzają przed elektroniką średnio 6 godzin dziennie, a rekordziści – i jest to nawet 15 proc. – ponad 10 godzin dziennie!
Skutki nieprawidłowej postawy przy korzystaniu z elektroniki
– Samo wielogodzinne pochylenie głowy w wieku rozwojowym wpływa na deformację kręgosłupa, bo nasza głowa jest bardzo ciężka. U dziecka to jest nawet kilkanaście procent masy ciała – zwraca uwagę fizjoterapeuta Marcin Guzek, założyciel RehaDent.
Zła postawa ciała nie jest przyczyną wyłącznie bólu szyi i pleców, może mieć również negatywny wpływ na ogólny stan zdrowia.
Kiedy się garbimy, mięśnie i więzadła pracują, aby utrzymać równowagę, co powoduje zmęczenie i dyskomfort.
Zły tornister = skrzywienie kręgosłupa
Źle dobrany tornister może powodować lub pogłębiać wady postawy. Badania dowodzą, że plecak na kółkach jest dobrym rozwiązaniem, bo pomaga uniknąć nadmiernego wysiłku. Jednak najważniejsze jest, by tornister nie był za ciężki i dopasowany do sylwetki dziecka.
Zła postawa może również utrudniać oddychanie, ściskając płuca i utrudniając branie głębokich oddechów. To z kolei wpływa na przepływ tlenu, potencjalnie upośledzając funkcje poznawcze i poziom energii. Naukowcy badają również, czy postawa wpływa na sen i ustawienie szczęki.
– Taka pozycja, z czego nie zdajemy sobie sprawy, może powodować też problemy ze zgryzem, bo długotrwała, pochylona pozycja głowy wpływa na zmianę sposobu połykania, rozwój morfologii czaszki, zgryzu – opowiada specjalista.
Z biegiem czasu przewlekła zła postawa może przyczyniać się do poważniejszych problemów zdrowotnych, takich jak problemy trawienne, obciążenie układu sercowo-naczyniowego, a nawet zaburzenia nastroju.
Zaskakujące efekty niewłaściwej postawy
Niektóre problemy związane ze złą postawą mogą wydawać się na pierwszy rzut oka zaskakujące. Meghan Markowski, fizjoterapeutka z Brigham and Women’s Hospital, szpitala afiliowanego przy Harvardzie, wskazuje na trzy częste objawy niekojarzone z wadą postawy.
1. Nietrzymanie moczu. Nieprawidłowa postawa sprzyja wysiłkowemu nietrzymaniu moczu – wyciekaniu niewielkiej ilości moczu podczas śmiechu lub kaszlu. „Garbienie się zwiększa ciśnienie w jamie brzusznej, co z kolei wywiera nacisk na pęcherz. Taka pozycja zmniejsza również zdolność mięśni dna miednicy do przeciwstawiania się temu naciskowi” – tłumaczy Markowski, która specjalizuje się w pomaganiu ludziom w pokonywaniu problemów z pęcherzem, jelitami i dnem miednicy.
Psychologiczne konsekwencje nietrzymania moczu
Nietrzymanie moczu to nie tylko problem medyczny, lecz także społeczny – często bywa źródłem frustracji i lęków, znacząco obniża jakość życia, a do tego wpływa m.in. na relacje z partnerem, co w konsekwencji może prowadzić do problemów w związku. Dlatego lepiej nie lekceważyć tej przypadłości i już przy pojawieniu się pierwszych symptomów warto poszukać fachowej pomocy, aby móc zdusić problem w zarodku.
2. Zaparcia. Nieprawidłowa postawa podczas korzystania z toalety – zgarbiona, z kolanami ułożonymi niżej niż biodra – może sprzyjać zaparciom. „Ta pozycja nieco zamyka odbyt i utrudnia mięśniom brzucha wydalanie kału” – tłumaczy Markowski.
3. Zgaga i spowolnione trawienie. Garbienie się po posiłku może wywołać zgagę spowodowaną refluksem żołądkowym (cofaniem się kwasu żołądkowego do przełyku). „Garbienie się wywiera nacisk na brzuch, co może spowodować, że kwas żołądkowy cofnie się w niewłaściwym kierunku” – wyjaśnia specjalistka.
Pomóż dziecku się wyprostować
Choć wady postawy to dziś problem powszechny, ani dzieci, ani ich rodzice często nie wiążą tych problemów ze stylem życia. W efekcie, gdy pojawia się jakiś problem czy dolegliwości bólowe, pierwszą reakcją jest zakaz ruchu lub farmakoterapia.
Otyłość i wady postawy u dzieci – nie zwlekajmy z interwencją!
Coraz dłuższy czas spędzany przed ekranami komputerów i smartfonów, zbyt mała ilość ruchu oraz nieodpowiednia dieta sprawiają, że coraz więcej dzieci i nastolatków ma problemy z nadwagą, otyłością czy wadami postawy. Specjaliści apelują, żeby w takich przypadkach nie zwlekać z podjęciem odpowiedniej profilaktyki, leczenia czy rehabilitacji, bo z wiekiem coraz trudniej jest pokonać wymienione problemy.
– Wczoraj przyszedł do mnie mój były pacjent ze swoim 15-letnim synem. Kiedyś trafił do mnie z przewlekłym bólem głowy, który udało nam się wyeliminować, gdy nauczył się zmieniać pozycję głowy. Poprosił, by nauczyć tego samego jego syna, który mierzy się z podobnymi problemami. Diagnoza wykluczyła choroby somatyczne więc podejrzewa, że bóle głowy wywołuje niewłaściwa postawa. I wszystko wskazuje na to, że tak jest – opowiada fizjoterapeuta Marcin Guzek.
Warto jednak pamiętać, że fizjoterapia nie działa od razu – to proces i często musi minąć wiele miesięcy, zanim poczujemy wymierny efekt. Do tego konieczna jest cierpliwość i konsekwencja, a czasem po prostu zmiana trybu życia. Ale tego bez wsparcia świadomego rodzica raczej nie uda się osiągnąć.
Monika Grzegorowska
Photo by Paul Kingsley-Smith on Unsplash
