Gotówka to coś więcej niż pieniądze. To wolność, autonomia, możliwość decydowania o własnym życiu bez patrzenia przez kogoś na nasze portfele. Masz banknot w kieszeni, a wtedy nikt nie wie, na co go wydasz. Nie zostawiasz cyfrowego śladu, nie podlegasz kontroli banków ani państwa. W świecie, w którym wszystko staje się elektroniczne, gotówka daje poczucie bezpieczeństwa, które trudno przecenić. Bo co się stanie, gdy wybuchnie wojna, padną systemy bankowe, gdy zabraknie prądu, internetu, gdy cyberatak sparaliżuje wszystko wokół? W takich sytuacjach gotówka staje się prawdziwym ratunkiem – jedynym sposobem, by kupić jedzenie, paliwo czy lekarstwa.
Nie jest tajemnicą, że Unia Europejska coraz bardziej ogranicza rolę fizycznych pieniędzy. Chce wprowadzać limity płatności gotówką, nakładać obowiązek identyfikacji przy większych transakcjach, promować cyfrowe alternatywy – karty, aplikacje, cyfrowe euro. Oficjalnie chodzi o walkę z praniem pieniędzy, finansowaniem terroryzmu i unikaniem podatków. Ale w praktyce te wszystkie regulacje oznaczają mniej swobody dla zwykłego człowieka, więcej nadzoru, większą kontrolę nad tym, co robimy z własnymi pieniędzmi.
Nie oszukujmy się – cyfrowe pieniądze są wygodne, ale zależne od systemów, które mogą zawieść. Banki, sieci płatnicze, aplikacje – wszystko to może przestać działać. A gdy masz przy sobie gotówkę, możesz przetrwać każdą awarię, kryzys, blackout. To swoisty bufor bezpieczeństwa, o którym wielu ludzi zapomina, dopóki go nie potrzebuje.
Gotówka to też prywatność. Płatności cyfrowe zostawiają ślad, który ktoś zawsze może przeanalizować – rząd, bank, firma technologiczna. Z banknotem w ręku jesteś niewidoczny, anonimowy, niezależny. To drobna rzecz, która jednak daje poczucie wolności w świecie coraz bardziej kontrolowanym i cyfrowym.
Czy UE chce zlikwidować gotówkę? Nie wprost, ale kierunek jest jasny – ograniczenia, limity, cyfryzacja. Krok po kroku gotówka staje się opcją dla wytrwałych, a w praktyce dla niektórych może przestać być realnym środkiem płatniczym. Jeśli społeczeństwo nie będzie czujne, jeśli nie będzie domagało się prawa do posiadania i używania gotówki, może się obudzić w świecie, w którym cyfrowa kontrola jest pełna, a autonomia – ograniczona.
Podsumowując, gotówka to wolność, bezpieczeństwo i prywatność. Nie pozwólmy, by nam ją odebrano w imię wygody i regulacji. Bo wygoda jest miła, ale w razie awarii zawsze pozostanie ten znienawidzony przez Brukselę papierek w kieszeni.
Bogdan Feręc
Photo by Ibrahim Boran on Unsplash