Uwaga rodzice – badania wskazują na gwałtowny wzrost zachorowań na cukrzycę typu 2 wśród dzieci. Sprzyja temu rozwój cywilizacyjny połączony z niedoborem ruchu i niezdrowym stylem żywienia. Na szczęście niepokojące objawy nietrudno rozpoznać, a zagrożenie mogą znacząco obniżyć proste działania.
Przybywa dzieci z cukrzycą
Naukowcy z Southwest Medical University w Luzhou opisali niedawno analizę danych z bazy Global Burden of Disease (GBD) 2021 dotyczących osób poniżej 20. roku życia w 204 krajach i regionach, z lat 1990–2021. Badacze chcieli określić trendy występowania cukrzycy, umieralności z jej powodu i lat utraconych z powodu niepełnosprawności (DALY).
„Choć większość przypadków cukrzycy dotyczy osób w średnim i starszym wieku, w ostatnich latach obserwuje się rosnącą zachorowalność wśród młodszych osób – zwłaszcza na cukrzycę typu 2” – zaznaczają w pracy opublikowanej na łamach periodyku „Frontiers in Endocrinology”.
Wyniki niepokoją. W uwzględnionym w badaniu okresie zapadalność na cukrzycę wzrosła średnio o około 94 proc. – z 25,77 przypadków do 49,99 na 100 tys. osób. Patrząc na te liczby od innej strony – całkowita liczba przypadków cukrzycy wzrosła z prawie 582 tys. w 1990 r. do ponad 1,3 mln w 2021 r. Podniosła się przy tym częstość występowania zarówno cukrzycy typu 1, jak i typu 2, przy czym wskaźniki dotyczące cukrzycy typu 2 przewyższyły wskaźniki cukrzycy typu 1.
Nie masz cukrzycy? Lepiej sprawdź!
Na początku nie daje wyraźnych objawów. Dlatego aż 26 proc. osób chorych na cukrzycę w Polsce nie wie o tym, że choruje. To niemal milion osób! Cukier we krwi warto regularnie sprawdzać.
Analiza geograficzna pokazała, że najwyższe wskaźniki odnotowano na terenie Oceanii, gdzie zapadalność wzrosła z 48,29 na 100 tys. osób w 1990 r. do 101 na 100 tys. w 2021 r. Największych wzrostów zapadalności doświadczyły natomiast regiony Afryki Północnej i Bliskiego Wschodu oraz Azji Wschodniej. W Europie Środkowej wzrosła ona natomiast z 10,33 do 14,01 przypadków na 100 tys. osób. Dobra wiadomość jest taka, że zarówno śmiertelność wśród chorych, jak i DALY wyraźnie spadły.
Cukrzyca typu 2 coraz groźniejsza
Na wzrost zachorowań dzieci na cukrzycę typu drugiego wskazują też inne opracowania. Mówi o tym np. badanie autorstwa międzynarodowego zespołu naukowców, opublikowane na łamach pisma „Diabetologia”.
Autorzy przeanalizowali dane ze SWEET Registry, w którym m.in. gromadzone są pochodzące z ośrodków diabetologicznych w różnych częściach świata informacje na temat dzieci i nastolatków. Zespół poddał je kategoryzacji według regionów – Europy, Australii i Nowej Zelandii, Ameryki Południowej, Ameryki Północnej, Azji wraz z Bliskim Wschodem i Afryką. Interesował ich udział zachorowalności na cukrzycę typu 2 wśród wszystkich dzieci z cukrzycą. Jak się okazało, wzrósł on z 3,2 proc. w latach 2012/13 do 6 proc. w latach 2020/2021. Zauważono przy tym dużą zmienność regionalną.
Cukrzyca idzie w parze z otyłością
Masz nadwagę lub otyłość? Niewykluczone, że albo już masz, albo wkrótce będziesz mieć cukrzycę typu 2. Im więcej nadprogramowych kilogramów, tym większe ryzyko. Dobra wiadomość jest taka, że zmiana stylu życia i schudnięcie pomagają to ryzyko znacząco ograniczyć.
Cukrzyca typu 2 ma najmniejszy udział w puli przypadków cukrzycy, w Europie, a największy w Ameryce Północnej. Jednak, jak zauważono, to m.in. w Europie udział ten wzrósł w badanym okresie najsilniej. Warto mieć na uwadze, że w ponad 90 proc. przypadków diagnozę stawiano przy tym już po 10. roku życia, szczególnie w wieku od 13 do 15 lat.
„Wielonarodowe dane z rejestru SWEET z lat 2012–2021 potwierdzają najnowsze doniesienia o globalnym wzroście liczby przypadków cukrzycy typu 2 u młodych osób, choć z widocznymi różnicami regionalnymi. Ten wzrost pokazuje potrzebę ciągłych działań profilaktycznych oraz dostępu do nowoczesnych metod leczenia na całym świecie” – piszą naukowcy.
Główne objawy cukrzycy nietrudno wychwycić
Rodzice dobrze więc zrobią, jeśli zachowają czujność. Istnieje szereg objawów, które mogą świadczyć o problemie. Zauważyć można m.in. wzmożone pragnienie i potrzeba częstego oddawania moczu. Może się także pojawić moczenie nocne. Ważny symptom to także gwałtowne chudnięcie dziecka.
Niedowaga u dzieci też jest groźna
Podczas gdy dużo uwagi poświęca się nadwadze i otyłości najmłodszych, mniejsze zainteresowanie wzbudza niedowaga. Tymczasem to również groźny stan, który oznacza gorsze zdrowie i może prowadzić do powikłań.
Coraz większe osłabienie, zmęczenie i senność to kolejne niepokojące objawy. Obecny w moczu cukier może natomiast sprzyjać infekcjom układu moczowego. Eksperci doradzają także zwracanie uwagi na nietypowe infekcje, zapach acetonu z ust, zapalenie gardła bez podwyższonej temperatury, wysuszenie skóry i śluzówek oraz świadczące o odwodnieniu zapadnięte gałki oczne.
Specjaliści podkreślają jednak, że w okresie pokwitania poziom glukozy we krwi może naturalnie, w łagodny sposób wzrosnąć, bez związku z żadną chorobą. Po zauważeniu niepokojących sygnałów bezsprzecznie trzeba jednak udać się do lekarza, który z pomocą prostych badań będzie mógł potwierdzić lub wykluczyć cukrzycę.
Zdrowy styl życia może uchronić przed cukrzycą
Cukrzyca typu 2, w przeciwieństwie do autoimmunologicznej cukrzycy typu 1, uważana jest za chorobę cywilizacyjną. Choć istnieją predyspozycje genetyczne, na ryzyko jej rozwoju silnie wpływają codzienne wybory. Zatem warto dbać o styl życia, szczególnie jeśli w rodzinie były przypadki tej choroby.
Profilaktyka zdrowotna na wyciągnięcie ręki
Już wkrótce każdy Polak będzie mógł pobrać na smartfona specjalną aplikację, dzięki której będzie na bieżąco otrzymywał informacje o prowadzonych w jego okolicy programach profilaktyki zdrowotnej. Umożliwi to przełomowy projekt informatyczny o nazwie ProfiBaza, realizowany przez Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego-Państwowy Zakład Higieny.
Zasady są banalnie proste – chodzi głównie o dietę i aktywność fizyczną. Chorobie sprzyja bowiem otyłość, spożywanie zbyt dużej ilości węglowodanów i żywności przetworzonej, a także brak ruchu. U podłoża choroby leży bowiem tzw. insulinooporność, w której organizm zaczyna wykazywać zmniejszoną wrażliwość na insulinę – wydzielany przez trzustkę hormon regulujący poziom glukozy we krwi.
Potrzebne są zatem regularne, dobrze zbilansowane, naturalne posiłki w ilościach nieprowadzących do przejadania się ani do niedojadania. Ważne jest także odpowiednie nawodnienie. Eksperci podkreślają, że udział dziecka w lekcjach z wychowania fizycznego to podstawa. Podkreślają też znaczenie udziału rodziców w rozwoju sprzyjających zdrowiu zainteresowań młodego człowieka. Można to zrobić, ułatwiając dziecku dostęp do ulubionego sportu – np. przez zapisanie go do klubu czy samodzielne zaangażowanie się w wybraną formę ruchu.
Co równie ważne – należy pamiętać o okresowych badaniach.