Tomasz Szustek: Z wizytą u wiedźmy czyli cmentarzysko kurhanowe Loughcrew
Loughcrew (gael. Sliabh na Calliagh) koło Oldcastle w hr. Meath jest jednym z największych w Irlandii kompleksów tzw. grobów korytarzowych (nazwa pochodzi od korytarza, który prowadzi do wewnątrz kurhanu gdzie znajduje się komora grobowa). Cmentarzysko powstało ok. 5000 lat temu.
Budowniczowie tych monumentalnych grobowców byli rolnikami, nie umieli jednak jeszcze wytapiać ani brązu ani żelaza. Kurhany były dla nich nie tylko miejscem pochowku, ale także spełniały inne społecznie ważne funkcje. Mogły być ośrodkiem obrzędów i ceremonii, miejscem ważnych spotkań starszyzny plemiennej.
O rozbudowanej roli cmentarzyska świadczy precyzja i rozmach konstrukcji kurhanów, a także skomplikowane geometryczne zdobienia wewnątrz korytarza i komory głównego grobowca. Znaki te, w dniu wiosennego i jesiennego przesilenia oświetlane są promieniami wschodzącego słońca, które wpadają do wnętrza grobowca tylko w te dwa dni w roku. Pełnej treści tych rytych znaków próżno dziś dociekać. Można tylko przypuszczać, że stała za nimi cała masa symbolicznych znaczeń, wierzeń, zakazów i wróżb.
Do naszych czasów przetrwało w stosunkowo niezmienionej formie tylko kilka kurhanów położonych na dwóch wzgórzach. Tylko jeden z nich (zwany kurhanem T lub kurhanem Wiedźmy) jest udostępniony do zwiedzania wewnątrz. Klucze są do wypożyczenia w sąsiednim gospodarstwie – Loghcrew Garden Visitor Centre, https://loughcrew.com/loughcrew/loughcrew-cairns/ widok z drona https://www.youtube.com/watch?v=q-t_zz_9PYU
Jeden z głazów okalających główny kurhan ma kształt siedziska, toteż ludowe podania wiążą je z legendarna postacią niedoszłej królowej Cailleach Bhearra, która miała mieszkać w kurhanie i przesiadywać na tymże kamieniu. Określenie wiedźma powstało zapewne później, w epoce chrześcijaństwa, kiedy to próbowano zdyskredytować pogańską przeszłość tego miejsca.
Cmentarzysko położone jest na malowniczym wzgórzu górującym wyraźnie nad okolicznymi zielonymi pastwiskami. Wspaniałe widoki rozciągające się ze wzgórza nie były z pewnością obojętne dla starożytnych skoro postanowili oni pogrzebać tu swoich przodków. Przy dobrej pogodzie z wierzchołka kurhanu Wiedźmy widać tereny kilkunastu hrabstw Irlandii.
Przez długi czas grobowce Loughcrew były zapomniane. Pierwsze, jeszcze amatorskie wykopaliska przeprowadzono tu na początku XIX wieku. Kilkadziesiąt lat później na tym stanowisku prowadzili badania archeolodzy. Kurhany nie kryły w sobie żadnych „skarbów” w powszechnym tego słowa znaczeniu. Odkryto głownie kości zmarłych, narzędzia krzemienne i ułamki naczyń ceramicznych. Głównym bogactwem dla nauki była zaś konstrukcja i ryte motywy geometryczne, które odkryto wewnątrz grobowców. Jednak wiele kurhanów na stanowisku pozostało nadal nie zbadanych. Ich tajemnice czekają na odkrycie.
Grobowce Loughcrew pochodzą z tego samego okresu co słynny kurhan w nieodległym Newgrange, ale tutaj nie dotarły formy skomercjalizowanego zwiedzania, które tak utrudniają podziwianie tamtego kompleksu kurhanów. Na wzgórzu Loughcrew można do woli delektować się pradziejowymi zabytkami wkomponowanymi w malowniczy pejzaż irlandzkiej prowincji. Szczególnie poza weekendami częściej można tu spotkać spokojnie skubiące trawę owce niż krzykliwych turystów.
Tekst/fot.
Tomasz Szustek
Opisy do zdjęć:
- Kurhan Wiedzmy
- Ryte znaki w kurhanie Wiedzmy
- Siedzisko Wiedzmy
- Pozostałości po kurhanie
