Rząd przedstawi dziś po południu w Dáil Éireann projekt budżetu, który, jak zapowiada Departament Finansów, ma mieć charakter „proinwestycyjny” i stabilizujący, w obliczu spowolnienia gospodarczego, wysokich kosztów życia i niepewności na rynkach energii. Choć budżet przewiduje szereg działań wspierających edukację, kulturę i przedsiębiorczość, dla pracowników o średnich dochodach nie będzie to rok dużych ulg fiskalnych. Gabinet Micheála Martina przy udziale Paschala Donohoe zdecydował się na ostrożne podejście do wydatków publicznych, koncentrując się na długofalowych inwestycjach i wsparciu najbardziej potrzebujących.
Zgodnie z projektem, emerytury państwowe oraz główne świadczenia socjalne wzrosną o 10 euro tygodniowo. Rząd podkreśla, że podwyżka ma charakter „odpowiedzialny i realistyczny”, biorąc pod uwagę rosnące koszty życia i ograniczone możliwości finansowe państwa. Od 1 stycznia 2026 r. płaca minimalna podniesiona zostanie o 65 centów, a do poziomu 14,15 euro za godzinę dla pracowników powyżej 20. roku życia. Zmiana ta wynika z rekomendacji Komisji ds. Niskich Płac, w której zasiadają przedstawiciele pracodawców, związków zawodowych i administracji państwowej.
Departament Finansów zapewnia, że równocześnie zostaną wprowadzone korekty w podatku USC i składkach PRSI, aby zapobiec sytuacji, w której pracownicy zarabiający płacę minimalną trafialiby do wyższych progów podatkowych.
Znaczną część nowego budżetu pochłonie sektor edukacji. Rząd zapowiedział utworzenie 860 nowych stanowisk nauczycieli edukacji specjalnej oraz 1700 dodatkowych asystentów dla uczniów ze specjalnymi potrzebami. Minister edukacji Norma Foley określiła ten krok jako „największe wzmocnienie systemu wsparcia uczniów od dekady”. W planie znajduje się także stała obniżka opłat za studia o 500 euro, co ma odciążyć rodziny studentów. Opozycja jednak szybko zareagowała, wskazując, że faktycznie oznacza to wzrost kosztów w porównaniu z rokiem poprzednim, gdy obowiązywały tymczasowe ulgi o tej samej wysokości.
Rząd potwierdził również, że podstawowy dochód dla artystów w wysokości 325 euro tygodniowo, testowany dotąd w ramach programu pilotażowego, stanie się stałym elementem polityki kulturalnej. Program obejmie twórców z branż muzycznych, teatralnych, wizualnych i literackich. W obszarze gospodarki przewidziano zwiększenie ulgi podatkowej na badania i rozwój (R&D), aby stymulować inwestycje w sektorze technologicznym i naukowym. To, zdaniem rządu, ma być fundamentem długoterminowej strategii konkurencyjności Irlandii w ramach jednolitego rynku UE.
Budżet przewiduje istotne zmiany w sektorze turystycznym. Tourism Ireland otrzyma dodatkowe środki na promocję bezpośrednich połączeń lotniczych do Irlandii, a Fáilte Ireland zyska rozszerzone kompetencje w zakresie wspierania przedsiębiorstw spożywczych i gastronomicznych, po przeniesieniu organu nadzorującego ten sektor do Departamentu Przedsiębiorczości. Najbardziej zauważalną zmianą będzie jednak obniżenie stawki VAT dla branży hotelarskiej, gastronomicznej i delikatesowej z 13,5% do 9% od lipca 2026 r.. To rozwiązanie, o które przedsiębiorcy zabiegali od miesięcy, kosztować będzie państwo około 232 milionów euro w przyszłym roku budżetowym.
W ramach polityki mieszkaniowej rząd postanowił utrzymać ulgę podatkową dla najemców na dotychczasowym poziomie 1000 euro dla osób samotnych i 2000 euro dla par. Koszt tego rozwiązania szacuje się na 350 milionów euro rocznie. Z kolei ulga w odsetkach od kredytów hipotecznych, z której dotychczas skorzystało ponad 60 tys. właścicieli domów, zostanie przedłużona o kolejny rok, a następnie stopniowo wygaszana do 2027 r. Budżet zakłada również obniżenie podatku VAT na sprzedaż nowych mieszkań, co według wstępnych szacunków będzie kosztować około 250 milionów euro.
Choć w nowym budżecie zabrakło nowych bezpośrednich ulg energetycznych, rząd zamierza przedłużyć obniżoną stawkę VAT w wysokości 9% dla odbiorców gazu i energii elektrycznej. Koszt utrzymania tej ulgi wyniesie 254 miliony euro. Jednocześnie od przyszłego roku wzrośnie podatek węglowy, który, jak podkreśla Departament Środowiska, zachęcić ma gospodarstwa domowe do inwestycji w odnawialne źródła energii i zwiększyć efektywność energetyczną budynków.
Ważnym punktem społecznej części budżetu jest decyzja o zniesieniu kryterium dochodowego w przypadku zasiłku opiekuńczego na czas trwania obecnej koalicji. Jednocześnie zwiększone zostaną limity dochodowe, co pozwoli większej liczbie rodzin ubiegać się o wsparcie. Rząd zapowiedział również rozszerzenie ulg paliwowych w związku z brakiem nowych dopłat do rachunków energetycznych tej zimy.
Choć gabinet określa tegoroczny budżet jako „stabilny, odpowiedzialny i inwestycyjny”, opozycja już zapowiedziała ostrą krytykę, wskazując, że propozycje nie przynoszą realnej poprawy sytuacji klasy średniej i nie odpowiadają na kryzys mieszkaniowy. Według posła Sinn Féin Pearse Doherty’ego, rząd „powtarza błędy poprzednich lat, ignorując realia życia rodzin, które zmagają się z kosztami kredytów, czynszów i energii”.
Minister finansów Paschal Donohoe w swoim wystąpieniu w Dáil ma podkreślić, że Irlandia musi „zachować równowagę między odpowiedzialnością fiskalną a solidarnością społeczną”. – W czasach globalnej niepewności musimy inwestować mądrze, planować dalekowzrocznie i zapewnić stabilność finansową państwa, nie rezygnując z ochrony najsłabszych – ma powiedzieć Donohoe.
*
Budżet 2026 nie przynosi spektakularnych reform, lecz raczej kontynuację ostrożnej polityki gospodarczej, która chronić ma kraj przed ryzykiem przegrzania gospodarki i spadku wpływów podatkowych. To budżet, który stawia na inwestycje w edukację, kulturę, innowacje i sektor społeczny, ale ogranicza skalę ulg dla klasy średniej. Dla wielu mieszkańców Irlandii oznacza jednak to kolejny rok stabilizacji, ale z całą pewnością nie zmian na lepsze, przynajmniej pod względem ponoszonych kosztów życia.
Bogdan Feręc
Źr. RTE
Photo by Bermix Studio on Unsplash
